Европските влади се најдоа заробени меѓу сѐ постарите гласачи и ограничените буџетски можности, додека пензискиот систем на континентот сè повеќе покажува длабоки финансиски пукнатини.

Пензионите ветувања стануваат неподнослив товар

Европскиот социјален модел долго време се засноваше на правото на сигурна пензија. Но, со подолг животен век и намалена наталитетна стапка, владите сè потешко ги финансираат овие обврски. Во многу земји, како што е Франција, луѓето сè уште се пензионираат со целосна пензија во раните шеесетти, што е финансиски неодржливо.

Оваа недела, француската влада беше принудена повторно да го одложи зголемувањето на возраста за пензионирање (62 години) поради масовни протести и политички притисок — најнов пример на немоќта на европските влади да спроведат структурни реформи.

Слични обиди пропаднаа и во Германија, Шпанија и Италија, каде реформите често се стопираат или се враќаат назад под притисок на јавноста.

„Ова е демографско заробување на демократиите,“ вели професорот Хавиер Дијаз-Хименез од бизнис школата IESE.
„Постарите генерации секогаш ќе блокираат реформа која не им гарантира дека ќе ја добијат ветената пензија.“

Реформите доаѓаат само под притисок

Историјата покажува дека вистински пензиски реформи во Европа најчесто се случуваат само во време на финансиски кризи.

Примери:

  • Италија (2011): Министерот Елса Форнеро со солзи во очите ја објави непопуларната реформа за подигање на старосната граница, под закана од колапс на обврзниците.

  • Грција, Португалија и Шпанија: реформите беа воведени само по барање на меѓународни кредитори и пазарен притисок.

  • Шведска: единствената земја што успешно воведе долгорочно стабилен модел уште во 1990-тите.

„Тоа беше како пожарникар кој мора да уништи нешто за да го изгаси пожарот,“ вели Форнеро денес, оправдувајќи ја својата одлука за реформа.

Европа сè уште чека „момент на реалност“

Истражувањата покажуваат дека владите се решаваат на реформи само кога финансиските пазари ќе ги притиснат — кога каматите на државните обврзници растат и кризата станува неизбежна.

Во моментов, Франција сè уште ужива релативна стабилност, позајмувајќи пари по само 0,8 процентни поени повисока камата од Германија, далеку од кризното ниво на 5 поени, со кое се соочуваше Италија во 2011 година.


Европа знае дека нејзиниот пензиски систем е демографска и фискална „бомба со одложено дејство“, но политичкиот ризик да се спроведат реформи е преголем. Сѐ додека нема пазарен притисок, владите ќе ја избегнуваат реалноста, оставајќи ја следната генерација да го плати сметката.