Бројот на банкроти на компании во Германија во првите три квартали од оваа година достигна највисоко ниво во последните единаесет години. Кој е најпогоден и дали ситуацијата би можела наскоро да се подобри?

„Бранот на банкроти продолжува“, новинската агенција Ројтерс го цитираше главниот аналитичар на Германската индустриска и трговска комора (ДИХК), Фолкер Трајер: „Особено малите и средни компании се соочуваат со проблеми“.

Истражувањето на ДИХК покажа дека речиси секоја трета компанија со помалку од 20 вработени се плаши од влошување на деловната состојба. Овие компании сочинуваат околу 85 проценти од сите компании во земјата.

Сојузниот завод за статистика објави дека до крајот на септември, германските судови пријавиле 18.125 барања за отворање постапка за стечај на компании – речиси 12 проценти повеќе отколку во истиот период минатата година. Така, бројот на банкроти на компании во Германија во првите три квартали од 2025 година е највисок во последните единаесет години.

Колку помали, толку повеќе загрозени

Професорот Штефен Милер, исто така, потврдува дека малите бизниси се особено изложени на ризик. Несолвентностите „се случуваат во голема мера во секторот на мали бизниси“, нагласи за ДВ раководителот на истражувањето за несолвентност при Институтот за економски истражувања Лајбниц во Хале. Кога станува збор за бројот на вработени, „просечната големина е десет вработени, но повеќето компании се помали“.

Иако не игра одлучувачка улога во ова разгледување, сегашниот бран на банкроти може да се види и во приватната сфера: во Германија, и бројот на лични несолвентности се зголеми минатата година. Во првите три квартали од тековната година, регистрирани се 57.824 случаи на потрошувачка несолвентност – повеќе од осум проценти во однос на истиот период претходната година.

Влијание врз пазарот на труд

Иако „банкротниот мршојадец“ најчесто кружи над малите компании со само неколку вработени, поради зголемувањето на несолвентноста во партнерските и капиталните друштва, бројот на изгубени или сериозно загрозени работни места, исто така, значително се зголеми. Ова го пресмета Институтот за економски истражувања Лајбниц, кој утврди околу 170.000 погодени работни места за тековниот период. Пред пандемијата на коронавирусот, имаше помалку од 100.000.

Клаус-Хајнер Рел, економист во Институтот за германска економија во Келн, не сакаше да го прецени влијанието на овој тренд врз пазарот на трудот. Иако, како што ни напиша, „несолвентностите придонесуваат за благо зголемена невработеност, развојот на ситуацијата не е драматичен“.

Штефен Милер гледа на тоа малку поинаку. Според неговите пресметки, во 2025 година треба да „очекуваме околу 200.000 погодени работни места – што е релативно голем број. Во годините пред пандемијата, имало околу половина помалку“. Дел од тие работни места „веројатно всушност ќе бидат згаснати, бидејќи несолвентностите водат до затворање на фирми“.

Сепак, тој укажува и дека многу работни места се отвораат во други компании. Ефектите врз пазарот на трудот се „во целина толерантни. Не смее да се заборави дека во процесот на прочистување на пазарот, работниците често се префрлаат од слаби во добри компании“.

Очекуван развој на настаните?

За Штефен Милер, сегашните бројки не се сосема неочекувани: „Можеше да се очекува глобално зголемување на бројот на несолвентности. Сепак, обемот е донекаде изненадувачки“. Клаус-Хајнер Рел не е изненаден, како што ни пишува: „Во принцип, овој развој беше очекуван, со оглед на времетраењето на економската слабост, бројот на несолвентности можеше да биде и поголем.“

Рел не ги гледа причините за големиот број банкроти само на страната на претприемачите: „Главната причина е веројатно речиси тригодишната бавна економија, со стагнација или благо опаѓачка економија.“

Високите цени на енергијата, војната на Русија во Украина и трансформацијата кон климатска неутралност, исто така, придонесуваат за ова, што дополнително ги отежнува деловните операции за компаниите. „Степенот до кој политиките со одложените реформи и поединечните компании со доцнење на прилагодувањата придонесоа за проблемите е тешко да се квантифицира“, вели Рел.

Штефен Милер, исто така, не сака да ја префрли вината само на едната страна: „Причините за несолвентност секогаш се многу индивидуални“. Проблемите често произлегуваат од индивидуални погрешни одлуки, како што се лош избор на производи, конфликти меѓу менаџментот и вработените, спорови со важни сопственици или други засегнати страни.

„Во комбинација со наглото зголемување на трошоците, структурните промени, геополитичките неизвесности и царините, индивидуалните слабости и грешки брзо водат до несолвентност“, вели Милер. Неговиот заклучок е: „Целосно здравите, добро позиционирани компании, кои се меѓу најдобрите во својата бранша, мора да исчезнат единствено поради полоши рамковни услови – ова веројатно не се случува често“.

Само слаб зрак надеж

Здружението на стечајни администратори и супервизори во Германија (ВИД) ја гледа моменталната ситуација релативно опуштено. Претседателот на ВИД, Кристоф Ниринг, изјави за Германската новинска агенција: „По ефектите од компензацијата од периодот на корона и поврзаното зголемување на несолвентностите, развојот повторно се нормализира“. Сепак, тоа уште „не е пресврт на трендот, но има светлина на крајот од тунелот“.

Штефен Милер се изразува слично: „Во 2026 година, веројатно ќе се движиме приближно на високото ниво од 2025 година“. Меѓутоа, ова е само „условно добра вест, бидејќи полека стигнавме до црвената зона“. Значи, не би требало да има влошување. Бидејќи еден поглед на клучната група партнерски и капитални компании покажува: „Последниот пат кога се соочивме со слични размери беше пред 20 години“.

Економистот Клаус-Хајнер Рел, исто така, гледа зрак надеж: „Ако наредната година економијата порасне за околу еден процент, како што очекуваат различни институти, треба да дојде и до смирување на несолвентноста“. Сепак, намалувањето на бројот на несолвентности нема да дојде сама по себе: „Структурните проблеми како што се американските царини, конкуренцијата од Кина и трошоците за енергија остануваат“.