Европската централна банка работи на нова стратегија што би можела да го преобликува глобалниот финансиски поредок: проширување на употребата на еврото низ целиот свет преку пофлексибилни и подостапни „линии на ликвидност“. Идејата е јасна – да се искористи растечката неизвесност во американското политичко и финансиско водство и да се отвори простор за еврото да преземе дел од моќта што американскиот долар ја држеше со децении како доминантна резервна валута.

Европската централна банка (ЕЦБ) развива план за зајакнување на меѓународната улога на еврото и искористување на растечките сомнежи за стабилноста на американскиот политички и финансиски систем, пишува Политико.

Станува збор за редефинирање на постојниот инструмент – линијата на ликвидност – што централните банки ја користат за итни заеми за време на финансиски шокови. Но, како што откриваат четворица високи претставници на ЕЦБ, банката сега размислува да ги користи и за геополитички цели.

Целта е двојна: да се ублажат ризиците доколку САД одеднаш го ограничат пристапот до долари или наметнат услови што сојузниците не можат да ги прифатат и да се зајакнат трговските и финансиските текови во евра, така што Европа конечно ќе почне да ги користи некои од придобивките од статусот на резервна валута – привилегија што САД ја уживаат преку доларот со децении.

Што се линии за ликвидност?
Постојат два модела: своп линии – размена на една валута за друга и репо линии – евро кредит со квалитетен колатерал деноминиран во евра.

ЕЦБ одржува трајни, неограничени своп линии со Федералните резерви, Банката на Канада, Банката на Англија, Швајцарската национална банка и Банката на Јапонија. Исто така, постојат ограничени линии со Данска и Шведска, како и посебна, ограничена линија со Народната банка на Кина.

Сите други мора да го користат механизмот за репо EUREP, достапен само за одбрани партнери, меѓу кои – важно за регионот – се Црна Гора и Косово.

Сепак, иако линиите се формално активни, тие ретко се користат. За време на пандемијата, врвот на употреба беше скромни 3,6 милијарди евра.

Зошто се важни линиите за ликвидност?
Тие дејствуваат превентивно: самиот факт дека земјата може да го достигне еврото во кризна ситуација го намалува ризикот од шокови. За реалната економија, ова е многу конкретно: ако банка во Романија не може да добие евро, домашниот производител може да не биде во можност да му плати на германски добавувач, што ги нарушува синџирите на снабдување и ги зголемува трошоците.

„Сознанието дека комерцијалните банки можат да позајмуваат евра со безбеден пристап до ликвидност ја охрабрува употребата на евра“, објасни еден член на Советот на ЕЦБ.

Франција ја турка ЕЦБ кон „кинески модел“
Гувернерот на Банката на Франција, Франсоа Вилерој де Гало, верува дека Европа мора поагресивно да го промовира еврото, следејќи го примерот на Кина, која има повеќе од 40 линии за размена со трговски партнери, особено во земјите со пониски приходи.

ЕЦБ, за разлика од кинеската централна банка, е поконзервативна. „Европа не го промовира еврото на начинот на кој Кина го промовира јуанот“, рече поранешниот директор за пазарни операции на ЕЦБ, Франческо Пападија.

Тој верува дека ЕЦБ би можела да ја намали цената на линиите EUREP, да го зголеми обемот, да ги продолжи условите за користење и да ја прошири мрежата на земјите кориснички.

Но, постои и отпор:

Некои централни банкари, како што е гувернерот на Австриската национална банка, Мартин Кохер, предупредуваат дека ЕЦБ не треба „активно да ја промовира“ употребата на еврото.

„Доколку има побарувачка, мора да бидеме подготвени. Но, таа не треба да се создава вештачки“, вели Кохер.

Од друга страна, тој признава дека „нестабилната и непредвидлива политика на САД би можела да го принуди еврото да преземе поголема меѓународна улога“.

Клучна пречка – Европа нема заедничка безбедна актива
Пападија предупредува дека американската мрежа на линии за размена е успешна затоа што Федералните резерви се поддржани од американските државни обврзници – глобално прифатен, единствен, безбеден колатерал. Европа го нема тоа. Без заеднички европски долг, опсегот на линиите EUREP секогаш ќе биде ограничен.

Професорот Џанлука Бенињо, поранешен раководител на меѓународни истражувања во Њујорк Федералните резерви, верува дека проблемот е подлабок: Европа едноставно нема доволно геополитичка моќ за да создаде побарувачка за еврото надвор од својот регион.

„Линиите на ликвидност можат да ги унапредат вашите цели само ако веќе имате моќ. Тие не можат да ја создадат“, вели тој.

За еврото да стане глобален ривал на доларот, Европа прво мора да реши три прашања: јасна политичка визија за улогата на ЕУ во глобалната економија, вистинска унија на пазарот на капитал и заеднички европски безбеден долг. Ова се политички одлуки – а не монетарни.

ЕЦБ не коментираше за овие обвинувања.