Европските влади преземаат чекори за да ја намалат зависноста од клучните научни податоци кои Соединетите Американски Држави традиционално ги правеа слободно достапни за светот, и интензивно ги развиваат сопствените системи за собирање податоци за следење на климатските промени и екстремните временски појави, покажуваат интервјуа на Ројтерс.

Овој потег – првпат објавен во јавноста – претставува најконкретен одговор досега од Европската Унија и други европски влади на повлекувањето на американската администрација на Доналд Трамп од научните истражувања.

Откако Трамп се врати во Белата куќа, неговата администрација воведе драстични буџетски кратења во Националната океанска и атмосферска администрација (NOAA), Националниот институт за здравство, Агенцијата за заштита на животната средина, Центрите за контрола на болести и други агенции. Како резултат, беа укинати програми за климатски, временски, геопросторни и здравствени истражувања, а дел од јавните бази на податоци беа повлечени од интернет.

Европските претставници изразија растечка загриженост дека без континуиран пристап до американските податоци за климата и времето, владите и бизнисите ќе се соочат со сериозни предизвици во планирањето на одговори на екстремни временски услови и долгорочни инфраструктурни инвестиции. Во март, повеќе од десетина европски земји ја повикаа Европската комисија брзо да вработи американски научници кои ги изгубија своите позиции поради кратењата.

Од Белата куќа одговорија дека предложените кратења за буџетот на NOAA во 2026 година се насочени против програми кои, според нив, ширеле „лажна наука“ за климатските промени. „Под водство на претседателот Трамп, САД повторно финансираат вистинска наука,“ изјави портпаролката на Канцеларијата за управување и буџет, Рејчел Коли.

Европските претставници предупредија дека покрај ризикот од губење пристап до податоци кои се темел на светското разбирање на климатските и морските системи, загрижува и општиот американски чекор назад во истражувањата.

„Ситуацијата е многу полоша отколку што можевме да очекуваме,“ изјави Марија Нилсон, државна секретарка за образование и истражување на Шведска. „Мојата реакција, искрено кажано, е шок.“

Данскиот метеоролошки институт американските податоци ги опиша како „апсолутно витални“, наведувајќи дека тие се неопходни за мерење на морскиот мраз во Арктикот и температурите на морската површина. „Ова не е само техничко прашање – доверливите податоци се основа за предупредувања за екстремни временски услови, климатски прогнози, заштита на заедниците и, на крај, спасување животи,“ изјави Адриан Лема, директор на Националниот центар за климатски истражувања во Данска.

Ројтерс интервјуираше официјални лица од осум европски земји, кои потврдија дека нивните влади прават ревизија на зависноста од американските податоци за морето, климата и времето. Претставници од седум земји – Данска, Финска, Германија, Холандија, Норвешка, Шпанија и Шведска – опишаа заеднички напори, сè уште во рана фаза, за заштита на клучните програми за здравствени и климатски податоци и истражувања.