Неколку земји низ Европа ја менуваат насоката или прават целосен пресврт во употребата на нуклеарната енергија, бидејќи владите бараат поголема енергетска безбедност. Белгија се најде во центарот на вниманието претходно овој месец кога нејзиниот парламент гласаше за укинување на законот од 2003 година, кој повикуваше на постепено укинување на нуклеарната енергија.

Усвојувањето на оваа одлука на 15 мај овозможи рестартирање на нуклеарната индустрија во земјата во иднина, вклучително и изградба на нови електрани.

Првичниот план на Белгија беше постепено да ги укине своите седум нуклеарни реактори до 2025 година, но тоа беше одложено за десет години во 2022 година поради енергетската неизвесност предизвикана од руската инвазија на Украина, пишува Euronews.

Сегашната конзервативна коалициска влада, предводена од премиерот Барт де Вевер, дојде на власт во февруари и одлучи дека таков пресврт е неопходен за земјата да се соочи со своите енергетски предизвици.

– Знаеме дека тоа е извор на енергија со ниски емисии на јаглерод, што значи дека можеме да ги исполниме европските климатски цели, но е исто така и изобилен извор на енергија – рече белгискиот министер за енергетика Матие Бие и додаде:

– Имаме три цели што ги споделуваме со нашите европски партнери. Тоа се безбедност на снабдувањето, контролирана цена и енергија со ниски емисии на јаглерод. Нуклеарната енергија ги исполнува сите три критериуми“.

Белгија не е сама – други членки на ЕУ како Германија, Данска и Италија исто така го преиспитуваат својот став кон нуклеарната енергија.

– Мислам дека ова е јасна последица на моменталната ситуација, со огромна геополитичка неизвесност и сè уште изразена зависност од гас“, рече Адел Ел Гамл, професор по енергетска геополитика на Слободниот универзитет во Брисел (ULB).

– Значи, сосема природно, сè што можеме да направиме за да се ослободиме од зависноста од гас – треба да го направиме. Нуклеарната енергија е еден од тие начини – рече Ел Гамл, кој е и генерален секретар на Европската алијанса за енергетски истражувања (EERA), за Euronews.

ЕУ моментално има околу 100 нуклеарни реактори во 12 земји (Белгија, Бугарија, Шпанија, Финска, Франција, Унгарија, Холандија, Чешка, Романија, Словачка, Словенија и Шведска). Според најновите податоци од Евростат, речиси една четвртина од електричната енергија произведена во ЕУ доаѓа од нуклеарна енергија.

Нуклеарните централи испуштаат малку загадувачи во воздухот, што ги прави опција за земјите што сакаат да ги исполнат климатските цели со чиста енергија. Сепак, нивната изградба и демонтажа произведуваат големи количини на стакленички гасови.

Со децении, противниците на нуклеарната енергија ги посочуваат проблемите со преработката на долговечен радиоактивен отпад како аргумент против изградбата на нови електрани. Климатските активисти, исто така, тврдат дека потпирањето на нуклеарната енергија може да го забави развојот на обновливи извори на енергија.

Земјите од ЕУ ја преиспитуваат својата позиција
Во 2011 година, Германија одлучи постепено да ја укине нуклеарната енергија, дополнително зајакнувајќи ја својата позиција како водечки противник на нуклеарната енергија во ЕУ. Таа цел беше постигната во април 2023 година со затворањето на последните три нуклеарни централи.

За време на изборната кампања на почетокот на оваа година, тогашниот кандидат и сегашен канцелар Фридрих Мерц вети дека ќе размисли за рестартирање на нуклеарниот сектор.

Иако Мерц во јануари рече дека повторното отворање на нуклеарните централи на Германија „веројатно нема да биде изводливо“, ветувањето од кампањата означува значајна идеолошка промена во германската политика.

Само минатата недела, како што објави „Фајненшл тајмс“, владата на Мерц објави дека повеќе нема да ги блокира напорите за доведување на нуклеарната енергија во исто ниво со обновливите извори на енергија во законодавството на ЕУ.

Италија, исто така, размислува за враќање на нуклеарната енергија. Кон крајот на 1980-тите, Рим одлучи да престане да користи нуклеарна енергија.

Но, владата на премиерот Џорџа Мелони ја постави 2030 година како цел за враќање кон нуклеарната енергија, според министерот за енергетска безбедност. Владејачката коалиција верува дека овој извор на енергија ќе помогне да се обезбеди енергетска безбедност и да се постигнат целите за декарбонизација.

Од слични причини, Полска, која се потпира на јаглен, започна голема нуклеарна програма. Во 2022 година, Варшава одлучи да ја изгради својата прва нуклеарна централа, а првиот реактор треба да биде оперативен до 2033 година.

Порано овој месец, Данска, досега позната по своите обновливи извори на енергија, објави дека размислува за укинување на 40-годишната забрана за нуклеарна енергија и дека ќе ги анализира потенцијалните придобивки од новата генерација нуклеарни технологии.

И минатата недела, Шведска усвои закон за финансирање на нова генерација нуклеарни реактори.

Во меѓувреме, во Шпанија, се зголемува притисокот врз владата да го преиспита планираното постепено укинување на нуклеарната енергија откако голем прекин на електричната енергија ја погоди земјата кон крајот на април.