Почетокот на новата година за многумина е идеално време за промена на работното место, а платата игра клучна улога во одлуките на многу вработени.

Дали некогаш сте се запрашале колку заработуваат вашите европски соседи? Јануари е популарен месец за барање нови можности, бидејќи вработените ги спроведуваат новогодишните одлуки, додека компаниите ги прилагодуваат своите планови за вработување за првиот квартал.

За оние кои размислуваат за промена на локациите или едноставно се заинтересирани за споредување на платите, ви донесуваме преглед на платите низ целиот континент врз основа на најновите податоци на Евростат, пишува Euronews.

Просекот во ЕУ е речиси 40.000 евра

Според податоците за 2024 година, просечната годишна плата по вработен во Европската Унија е 39.808 евра. Сепак, разликите меѓу земјите-членки се огромни – почнувајќи од само 15.387 евра во Бугарија до дури 82.969 евра во Луксембург, што е 5,4 пати повисоко.

Покрај Луксембург, уште пет земји имаат просечни плати над 50.000 евра: Данска, Ирска, Белгија, Австрија и Германија. Хрватска, како што се очекуваше, е под просекот, со просечна плата од 23.446 евра. На дното на скалата, заедно со Бугарија, се Грција и Унгарија, каде што просечната годишна плата е помала од 20.000 евра.

Евростат забележува дека податоците се прилагодени за да го прикажат просекот како сите вработени да работат со полно работно време, со оглед на тоа што во многу земји голем дел од луѓето работат со скратено работно време. Бројките јасно покажуваат дека платите се генерално повисоки во западна и северна Европа, а пониски на исток и југоисток од континентот.

Кои се причините за јазот во платите?

Џулија Де Лацари, економист во Меѓународната организација на трудот (МОТ), нагласи дека економската структура и продуктивноста на нациите се клучни причини за разликите меѓу земјите. „Повисоката продуктивност им овозможува на земјите да одржуваат повисоки плати“, изјави таа за Euronews Business.

Лацари забележа дека земјите со поголем удел во сектори со висока додадена вредност, како што се финансиите, ИТ и напредното производство, имаат тенденција да имаат повисоки плати во споредба со земјите каде што вработеноста е концентрирана во сектори со пониска додадена вредност, како што се земјоделството, текстилот или основните услуги.

„Присуството и силата на синдикатите, опфатот и длабочината на колективните договори и нивото на законските минимални плати, исто така, имаат значително влијание врз платите“, додаде таа. Д-р Агњешка Пјасна, виш истражувач во Европскиот институт за синдикати (ETUI), објасни дека ниските нивоа на синдикализација и високите нивоа на невработеност веројатно ќе ја поткопаат пазарната моќ на работниците.

„Ова често се смета за објаснување за ниските удели на платите во многу земји од Централна и Источна Европа (ЦИЕ), кои имаат едни од најниските стапки на синдикализација во ЕУ“, рече таа.

Купувачката моќ го менува поредокот

Јазот во платите се намалува кога се земаат предвид разликите во трошоците за живот, т.е. кога платите се мерат во стандард (паритет) на куповна моќ (PPS). Една единица PPS теоретски може да купи иста количина на стоки и услуги во секоја земја.

Прилагодените плати, според тоа, се движат од 21.644 во Грција до 55.051 во Луксембург, намалувајќи го односот помеѓу највисоката и најниската на 2,5. Освен Луксембург, водечки земји во однос на куповната моќ се Белгија, Данска, Германија и Австрија, сите со износи над 48.500 PPS. Петте најниско рангирани земји се Грција, Словачка, Унгарија, Бугарија и Естонија, сите под 28.000 PPS.

Лазари од МОТ истакна дека трошоците за живот и нивото на цените влијаат на платите. „Земјите со повисоки нивоа на потрошувачки цени генерално покажуваат повисоки номинални плати“, рече таа. Рангирањето на некои земји значително се менува кога вредностите во евра се споредуваат со локалните валути.

На пример, Романија се искачува од 22-ро на 13-то место, додека Естонија паѓа од 16-то на 22-ро место откако ќе се земe предвид PPS. Доколку просечниот раст продолжи со истото темпо како во последните пет години, се очекува просечната номинална плата во ЕУ да достигне 41.600 евра во 2025 година и 43.400 евра во 2026 година, иако стапките на раст значително варираат меѓу земјите.