Гасниот интерконектор меѓу Македонија и Србија влегува во забрзана фаза на реализација, со јасно исцртани рокови и заедничка политичка поддршка од двете влади. Белград и Скопје официјално го претставуваат проектот како дел од пошироката визија „поврзан Балкан – посилна Европа“, со порака дека гасната цевка не е само инфраструктура, туку и нова енергетска оска што треба да ја зајакне регионалната безбедност и европската интеграција.

Во Белград се одржа работна посета на македонска делегација предводена од министерката за енергетика, рударство и минерални суровини Сања Божиновска, во придружба на раководствата на Номагас, МЕПСО и МЕМО и на секторот за нафта и гас во Министерството. Домаќин беше српската министерка за рударство и енергетика Дубравка Ѓедовиќ Хандановиќ, а централна тема – забрзаната реализација на гасниот интерконектор меѓу двете земји. Проектот во оваа фаза опфаќа делница долга околу 67 километри – 23 километри на територијата на Северна Македонија и 44 километри во Србија – со приклучување на македонскиот систем кај Клечовце и поврзување со српската гасоводна мрежа во близина на Врање.

Српската страна, пак, зборува за вкупна гасна рута од 144 километри, со проценета вредност од 153 милиони евра, при што средствата за нивниот дел веќе се планирани во буџетот за 2025 година. Планот е интерконекторот да биде технички завршен до крајот на 2027 година, а гасот низ новата цевка да протече на почетокот на 2028 година. Истовремено се разгледуваат и опции за дополнително заемно финансирање преку Светската банка и комерцијални банки, бидејќи линијата се вклопува во европската стратегија за диверзификација и поврзана регионална гасна мрежа.

И двете министерки јавно зборуваат за интерконекторот како за стратешки проект, со порака дека енергетската безбедност на Балканот е нераскинливо поврзана со европските цели за зелена транзиција и независност од поединечни снабдувачи. Божиновска нагласува дека Македонија со оваа линија се отвора кон нови извори на гас, по интерконекторот со Грција и приклучувањето кон јужните коридори и ЛНГ-терминалите, додека Ѓедовиќ Хандановиќ го опишува проектот како доказ за „силна билатерална соработка заснована на доверба и јасна визија за регионална стабилност“.

Политичката порака во позадина е уште поамбициозна: со поврзувањето Грција–Македонија–Србија, регионот се вклопува во гасен коридор кој понатаму води кон Унгарија, Австрија и Централна Европа. Македонската страна одамна го претставува овој концепт како шансa земјата да стане мало, но важно крстосување на регионалната гасна карта – со можност да се користат три до четири различни извори наместо еден, што е клучно во услови на геополитичка неизвесност и војна во Украина.

Предвидената динамика значи интензивирани средби на заедничката работна група, финализирање на техничките проекти, решавање на имотно-правните односи околу трасата и обезбедување на сите регулаторни дозволи. Двете страни најавуваат „усогласена и координирана акција“ и редовна проверка на исполнувањето на обврските, со цел интерконекторот да не остане само на ниво на политички говори и потпишани меморандуми.

Во поширокиот контекст, проектот доаѓа во време кога Европската унија силно го поттикнува регионалното енергетско поврзување како дел од зелениот и безбедносен пакет за Западен Балкан. За Македонија и Србија, гасниот интерконектор е тест дали ваквите иницијативи навистина ќе донесат пониски ризици, поразновидно снабдување и појасна европска перспектива – или ќе останат во рамките на уште еден „голем проект во најава“. Одговорот, како и секогаш, ќе зависи од тоа колку брзо политичките изјави ќе се претворат во конкретни градежни работи на трасата меѓу Клечовце и Врање.