Државната енергетска компанија на Обединетите Арапски Емирати „Аднок“ се појави како главен фаворит за купување на рускиот мнозински удел во Нафтената индустрија на Србија (НИС), единствената рафинерија за нафта во Србија, додека Белград сè поотворено го покажува своето незадоволство од доцнењето на Москва под притисок на американските санкции, пишува „Фајненшл тајмс“.

Најсериозен кандидат
Според четири извори запознаени со преговорите, Националната нафтена компанија Абу Даби (Аднок) во моментов е најсериозниот кандидат за преземање на рускиот удел во НИС. Иако Аднок се смета за фаворит, српската компанија продолжува со разговорите со други потенцијални купувачи, вклучувајќи ја и унгарската државна нафтена компанија МОЛ, велат изворите.

Вредноста на можниот договор сè уште не е позната. НИС наведе средства во вредност од 4,7 трилиони долари во својот последен финансиски извештај за 2024 година, од кои околу 2,6 трилиони долари се однесуваат на уделот на руските сопственици.

Судбината на НИС е неизвесна од јануари, кога компанијата се најде под американски санкции насочени кон рускиот енергетски сектор. Министерството за финансии на САД потоа ги повика руските сопственици да го продадат својот удел во НИС, како дел од напорите на Вашингтон да ги ограничи приходите од нафта на Москва.

Проблемите дополнително се продлабочија откако САД не ги продолжија исклучоците што му дозволија на НИС да продолжи со работа, поради што компанијата беше принудена да ја прекине преработката на нафта во петокот.

Сѐ поголемо е незадоволство од руските партнери
НИС, кој снабдува огромно мнозинство нафтени производи на српскиот пазар, е во 56 проценти сопственост на две подружници на Газпром, првенствено Газпром Нефт. Околу 30 проценти се во сопственост на српската држава, додека остатокот е во рацете на помали акционери.

Според извори блиски до компанијата, санкциите ги зголемија тензиите меѓу ко-сопствениците на НИС. Српските претставници се сè повеќе незадоволни од руските партнери, кои ги обвинуваат дека постојано ја одложуваат продажбата на удел што би можел да го реши проблемот. „Се чинеше дека не се подготвени за сериозни преговори до самиот крај, иако немаше недостаток на потенцијални купувачи или време за договор за договор“, рече еден од изворите.

Тој став, според истите извори, се променил само во последните недели, но сомнежите остануваат во Белград за вистинската подготвеност на руската страна за продажба. Газпром Нефт во соопштението на 3 декември изјави дека НИС работи „со целосна поддршка од српската влада“ и ја опиша соработката како „конструктивна“, без да спомене можност за продажба.

Вклученоста на Аднок е првенствено резултат на блиските односи меѓу Србија и Обединетите Арапски Емирати, а не на стратешки или деловни интереси, изјави еден од изворите. Аднок се обидуваше да обезбеди меѓународни договори во вредност од околу 40 милијарди долари во текот на изминатата година преку својата подружница XRG, со цел да изгради глобален бизнис во хемикалии, гас и технологии со ниски емисии на јаглерод. Доколку NIS биде купен, договорот, според изворите, би се склучил директно преку матичната компанија, а не преку XRG.

Мала веројатност за преземање од страна на државата
Најприфатливо решение за Србија би било да го купи преостанатиот удел во НИС, но руските ко-сопственици се против тоа, велат извори запознаени со ситуацијата. Белград, од друга страна, не сака да прибегне кон национализација поради страв од негативна реакција на јавноста.

Српскиот претседател Александар Вучиќ претходно постави рок до средината на јануари за Газпром Нефт да го продаде својот удел, во спротивно ја објави можноста за ставање на компанијата под државна администрација. Но, минатиот месец тој рече дека Србија треба „по секоја цена да избегнува национализација и конфискација на средства“, а воедно е подготвена да понуди повисока цена за руската акција доколку продажбата на странски купувач не се реализира.

Соседните земји се соочија со слични проблеми откако Вашингтон воведе посебни санкции врз руските нафтени компании Лукоил и Роснефт во октомври. Лукоил поседува клучни рафинерии во Бугарија и Романија и друга енергетска инфраструктура во Србија, Хрватска, Црна Гора и Северна Македонија.