Преговорите за продажба на рускиот удел во НИС се централна тема во Србија, од која зависи иднината на енергетскиот сектор на земјата.
Прашањето што се поставува е што е вклучено во делот што се преговара и какви се искористените потенцијали на Нафтената компанија на Србија. За овие теми за „Бизнис Курир“ зборуваше од Центарот за социјална стабилност, кој самиот беше стипендист на НИС.Небојша Обркнежев
Зборувајќи за материјалната вредност на НИС , Обркнежев истакнува колку вредноста на компанијата се зголемила откако е продаден мнозинскиот удел на руската страна.
– Кога тогашниот НИС Нафтагас беше продаден за 400 милиони долари, зборовите на тогашниот руски амбасадор дека „Русите велат дека ние дури и не знаевме точно што купуваат, а Србите не знаеја точно што продаваат“ се дефинитивно најдобриот опис . Од друга страна, ако ја погледнеме 2012 година, првенствено кога започна длабоката преработка, односно инвестицијата во рафинеријата, од тогаш до овој момент се инвестирани околу 900 милиони евра. Само почетниот момент на инвестирање во длабока преработка беше околу 300 милиони долари – вели Обркнежев.
Тој додаде дека во меѓувреме, во Србија се работи на други проекти, меѓу кои е и купувањето на „Азотара“ во Панчево.
– Пронајдени се и две нови наоѓалишта. Едното е Иѓош, а другото е Хајдуково на Палиќ. Сепак, некои структури што беа во рамките на НИС, како што се геофизиката и хидросондата, беа укинати, односно затворени. Кога зборуваме за компанијата, од една страна имаме отворање нови бензински пумпи, потоа модернизација на целиот систем, научно-технолошкиот центар, но ја затворија рафинеријата во Нови Сад. Исто така, некои нафтени наоѓалишта се затворени бидејќи самите наоѓалишта се исцрпени – објаснува соговорникот на Бизнис Курир.
Повикувајќи се на финансиските извештаи на руската страна, тој исто така процени колку би можела да вреди активата на компанијата во моментов .
– Во нивните извештаи, на месечна и годишна основа, вредноста на компанијата всушност е околу една милијарда и двесте милиони евра. Не можам точно да кажам дали сè е прикажано од самата инвестиција, но дефинитивно вредноста на НИС во споредба со она што го презентираа е поголема. Не се знаеше ниту дека НИС Нафтагас има свои полиња во континентална Ангола. Дотогаш, НИС работеше и во Централна Азија, првенствено во Туркменистан. Потоа ги повлекоа тие капацитети од геополитички причини. Тоа се можеби некои негативни аспекти, па би рекол, наспроти позитивните што ги презентирав претходно – истакнува Обркнежев.
Што ќе се случи со цените?
Обркнежев се осврна и на логистичкиот аспект на нафтената криза.
– Ако, на пример, земеме предвид дека третата страна е Арап, тогаш всушност мора да увезете нивна нафта, која е поевтина бидејќи тогаш ја увезувате, преработувате и продавате. Затоа, не треба да има зголемување на цените на нафтата. А ние би ја увезувале и таа нафта преку Џанаф – објаснува Обркнежев.
Земајќи го предвид самиот бизнис, како и влијанието на американските санкции, Обркнежев верува дека се преговара за многу поголема сума.
– Имате и депозити, чии проценки беа на седум милијарди евра кога беше продадена НИС, компанијата тогаш беше проценета помеѓу 2,1 и 2,7 милијарди, но од друга страна, зборуваме и за санкции, а тоа е друго прашање за економистите.
Враќањето во Русија е малку веројатно
На прашањето дали Русите можат да вклучат клаузула за право на првенствено купување во договорот за продажба кога околностите дозволуваат, Обркнежев нема никакви дилеми.
– Можеби ќе можат да го стават тоа во договорот, но убеден сум дека OFAC нема да додели лиценца. Не ги разгледуваме односите меѓу САД и Русија за пет години, ги разгледуваме во овој момент, што значи дека таков прелиминарен договор не би поминал.
Едно од прашањата што е од витално значење за нашата енергетска индустрија е судбината на рафинеријата во Пачево, за која се вели дека ќе може да преработува сурова нафта до 25 ноември.
– Имаме различни резерви – корпоративни, државни, стокови и стратешки. Досега имаме ископано повеќе од 80.000 тони сурова нафта. И тоа беше доволно за околу 25 до 30 дена самото работење, односно преработка во рафинеријата. Наскоро, рафинеријата треба да престане со работа, но сè уште има одредени резерви и мислам дека ќе се најде решение до крајот на преговорите и американската реакција. Државата ќе го сноси тој товар, преку регулирање на акцизите, со цел да се избегне какво било зголемување на цените на нафтата.