Додека владите низ светот повторно ги заоструваат своите миграциски политики, многу од нив истовремено нудат забрзан престој за странци  – по одредена цена.

На 10 декември, администрацијата на американскиот претседател Доналд Трамп лансираше нова визна програм наменета за светската елита  – „Трамп златна карта“ за поединци кои ќе платат милион долари. Програмата, првпат најавена во февруари, има за цел да ги поттикне богатите луѓе од целиот свет да имигрираат во САД, нудејќи им дозволи за престој по висока цена.

Ова не е единствена таква програма. Неколку земји нудат таканаречени „златни визи“, а некои дури доделуваат полно државјанство преку „златни пасоши“.

Златните визи често ги купуваат граѓани од Кина, Русија и земји од Блискиот исток кои сакаат да живеат во Западна Европа или САД. Сепак, интересот за овие програми ги надминува националните граници: обновената програма за златни визи на Нов Зеланд привлече внимание од богатите луѓе од САД и Европа.

Што се златни визи и пасоши?

Златните визи, познати и како визи преку инвестиции, овозможуваат на странци да добијат привремен или постојан престој во некоја земја, со цел да живеат и работат таму. За разлика од класичните визи, овие визи се обезбедуваат со значителни финансиски вложувања  – најчесто во недвижности, создавање на нови компании или преку донации. Некои земји, како на пример Португалија, нудат можност за добивање златна виза без да се бара обврска за постојано живеење.

Златните пасоши се поретки и понудата е уште попрофитабилна. Кога се купува државјанство преку инвестиции, тоа им дава на инвеститорите права како што се слободно патување, работа и студирање во земјите на Европската унија (ЕУ).

Карибските острови, вклучувајќи ги Антигву и Барбуда, Гренада и Свети Кристофер и Невис, нудат некои од најконкурентните програми за државјанство преку инвестиции, со опции за инвестиции кои започнуваат од нешто повеќе од 200.000 долари. Други земји со слични аранжмани се Египет, Јордан, Црна Гора, Северна Македонија и Австрија, според лондонската консултантска компанија „Хенли енд партнерс“ (Henley & Partners).

Трамп златна карта

Американскиот претседател Доналд Трамп потпиша извршна уредба на 19 септември која овозможува забрзано добивање имиграциски визи за странци кои ќе донираат милион долари како поединци или два милиона долари ако донацијата ја направи компанија во нивно име. Средствата се користат од страна на американското Министерство за финансии за „поддршка на американската трговија и индустрија“. Трамп изјави дека неговата администрација почнала да прима пријави од 10 декември.

Администрацијата исто така ја промовираше „платинумската картичка“, која ќе чини пет милиони долари и ќе им овозможи на примателите да „минат до 270 дена во Соединетите Држави без да плаќаат данок на приходот заработен надвор од САД“. На 11 декември на владината веб-страница пишуваше дека платинумската картичка „ќе биде достапна наскоро“.

Златни визи низ светот: Историја и популарност

Програмите за златни визи постојат веќе неколку децении и најчесто служат како начин за привлекување на странски капитал во земјите кои имаат потреба од финансиска стабилизација. Канада ја започна својата програма во 1980-те години, а неколку европски земји ја интензивираа понудата по време на долгорочната финансиска криза. Португалија, Исланд, Грција и Унгарија, меѓу другите, ги користеа овие програми за да привлечат инвестиции и да ги намалат долговите, додека истовремено обезбедуваа некои економски и социјални бенефиции.

Во последните години, златните визи станаа популарни и надвор од Европа. Нов Зеланд и Австралија, како и некои Карипски острови, исто така понудиja опции за брзо добивање визи или државјанство преку значителни финансиски вложувања.

Како функционираат златните визи?

Португалија започна со златните визи во 2012 година, нудејќи можности за инвестирање во недвижности, кои беа најпопуларни, но и во компании и фондови. Инвеститорите кои се подготвени да потрошат минимално 500.000 евра за недвижности или фондови, можеа да добијат привремен престој, со можност за поднесување на барање за државјанство по пет години.

Грција, Шпанија и Унгарија, исто така започнаа со слични програми во 2013 година, кои вклучуваат инвестирање во недвижности како најчеста форма на инвестиции. Кандидатите за златна виза добиваат право за слободно патување низ сите земји членки на ЕУ и, зависно од земјата, можат да добијат и државјанство по неколку години.

Противници на златните визи и контроверзи

Европската комисија и други меѓународни организации повеќе пати алармираа за ризиците поврзани со златните визи, вклучувајќи можност за перење пари, заобиколување на безбедносни контроли и политички корупциски ризици. На пример, голем дел од средствата на златните визи во Португалија доаѓаат од инвеститори од Кина, а во некои случаи тоа создава опасност од нелегитимни финансиски текови.

Поради тоа, земји како Велика Британија, Ирска и Шпанија ги укинаа или заострија условите за добивање златни визи. Португалија, пак, ја промени својата програма, ограничувајќи ги инвестициите во недвижности и преземајќи мерки за намалување на цените на недвижностите кои се вештачки надуени.

Пресврти во други земји: Како е во останатиот дел од светот?

Во Австралија, програмата за инвестиции од 5 милиони австралиски долари беше суспендирана како дел од пошироки реформи за привлекување на високообразувани имигранти. Со други зборови, земјите сè повеќе бараат квалитетни имигранти, а не само богати.

Од друга страна, Нов Зеланд ги ублажи условите за златната виза, особено за да привлече имигранти од САД и Европа, кои се барани поради растечките геополитички напнатости. Министерката за имиграција на Нов Зеланд изјави дека земјата се соочува со зголемена побарувачка за златни визи, кои во последно време станаа многу популарни.

Златните визи и пасоши се контроверзни, но истовремено важни за многу земји кои се обидуваат да привлечат странски капитал и да ги стабилизираат своите економии. Иако некои земји продолжуваат да ги нудат, постојат и значајни противници кои алармираат на ризиците од оваа практика. Програмите понудени од различни земји се разликуваат, но сите имаат за цел да го привлечат богатството на глобалните елити, додека истовремено создаваат нови предизвици и прашања за правата на мигрантите и безбедноста.