Влашката заедница претставува еден од најстарите и највитални културни и историски слоеви во македонското општество. Преку вековите, Власите не биле само сведоци, туку и активни учесници во развојот на трговијата, образованието, науката, уметноста и граѓанското општество – не само во Македонија, туку и пошироко на Балканот и во Европа. Тие се жив доказ дека и помалите заедници можат да имаат огромен придонес во општото добро, ако имаат поддршка и признание од државата и општеството.
Денес, во време на глобални предизвици и регионални интеграции, потребата од зачувување на културната разноликост и унапредување на правата на малцинствата е поважна од кога било. Токму затоа, влашката заедница активно ја гради својата визија за иднината – визија која ги спојува традиционалните вредности со модерните стремежи кон образование, култура, дигитализација и институционална застапеност.
Во тој дух, оваа година свечено се одбележа јубилејот – 120 години од прогласувањето на 23 Мај за Национален ден на Власите. Со Свечена академија, одржана во Македонскиот народен театар, поддржана за првпат од Владата на Република Македонија, заедницата испрати силна порака: дека сака да продолжи да биде видлива, препознаена и поддржана. Првпат на овој значаен настан се обрати и претседателот на Владата, Христијан Мицкоски, кој заедно со вицепремиерот за односи меѓу заедниците Иван Стоилковиќ и претседателот на Партијата на Власите во Македонија, Стерјо Папули, ја потврди важноста на влашката заедница во современото македонско општество.
Историјата на Власите е историја на истрајност, достоинство и лојалност. Од нивното учество во прогласувањето на Крушевската Република, преку името на Питу Гули, па сè до современите влашки интелектуалци, уметници, професори и млади лидери – Власите се вградени во темелите на македонската државност и идентитет. Но, денес тие бараат нешто повеќе од историско признание – тие бараат континуирана институционална поддршка, еднакви можности и простор за развој.
Клучен симбол на таа визија е проектот „Влашка Куќа“, кој веќе беше презентиран пред претседателката на државата, Гордана Силјановска Давкова, и кој доби нејзина принципиелна поддршка. „Влашка Куќа“ е повеќе од здание – тоа е идниот културен и едукативен центар на заедницата, место каде што ќе се негува јазикот, ќе се афирмира културното наследство и ќе се создаваат нови генерации млади, свесни и образовани Власи. Заедницата се надева дека Владата ќе има слух и дека проектот ќе биде вметнат во државниот буџет во следните две години, со што ќе се направи конкретен чекор во насока на институционално признавање на оваа иницијатива.
Паралелно со тоа, остануваат приоритетите како поддршка за наставата на влашки јазик, финансиска помош за културни манифестации и медиуми, зачувување на традициите, но и отварање простор за нови форми на влашкиот културен и општествен израз.
Во таа насока, литургија на влашки јазик се одржува еднаш или двапати месечно во црквата Света Петка. Во делот на културата и музиката може да се напомене дека токму Тоше Проески ја започна својата музичка кариера на „Златно славејче“ со песна на влашки јазик – „Јас и мојот дедо“.
Иднината на Власите не е само прашање за самата заедница – таа е тест за зрелоста на македонската демократија и за способноста на државата да ги прегрне и негува сите свои различности. Власите не бараат привилегии – тие бараат шанса да продолжат да даваат. Затоа, нивниот развој е дел од развојот на Македонија. А како што покажува историјата – кога се поддржани, Власите секогаш знаеле како да возвратат – со работа, со знаење и со љубов кон татковината.