Во лабораторија со високо ниво на безбедност во Шенжен, кинески научници изградиле нешто што Вашингтон со години се обидува да го спречи: прототип на машина способна да произведува најсовремени полупроводнички чипови што ги напојуваат вештачката интелигенција, паметните телефони и оружјата клучни за воената доминација на Западот, дознава Ројтерс.

Завршен на почетокот на 2025 година и моментално во фаза на тестирање, прототипот зафаќа речиси цела фабричка хала. Тој бил изграден од тим поранешни инженери на холандскиот полупроводнички гигант ASML, кои извршиле обратно инженерство на екстремно ултравиолетовите литографски машини (EUV) на компанијата, според две лица запознаени со проектот.

Машините EUV се во срцето на технолошката Студена војна. Тие користат зраци од екстремно ултравиолетова светлина за врежување на кола илјадници пати потенки од човечко влакно на силициумски плочки – способност која во моментов ја монополизира Западот. Колку се помали колата, толку се помоќни чиповите.

Кинеската машина е оперативна и успешно генерира екстремно ултравиолетова светлина, но сè уште не произвела функционални чипови, изјавија изворите.

Во април, извршниот директор на ASML, Кристоф Фуке, изјави дека на Кина ќе ѝ бидат потребни „многу, многу години“ за да развие таква технологија. Но постоењето на овој прототип, за кое Ројтерс првпат известува, сугерира дека Кина можеби е години поблиску до постигнување полупроводничка независност отколку што аналитичарите очекуваа.

Сепак, Кина и понатаму се соочува со големи технички предизвици, особено во реплицирањето на прецизните оптички системи што ги произведуваат западните добавувачи.

Достапноста на делови од постари ASML машини на секундарните пазари ѝ овозможила на Кина да изгради домашен прототип, при што владата поставила цел до 2028 година да се произведат функционални чипови на прототипот, според двете лица.

Но лицата блиски до проектот велат дека пореална цел е 2030 година, што сепак е години порано од деценијата за која аналитичарите сметаа дека ѝ е потребна на Кина за да го достигне Западот во чиповите.

Кинеските власти не одговорија на барањата за коментар.

Овој пробив претставува кулминација на шестгодишна владина иницијатива за постигнување самодоволност во полупроводниците, една од највисоките приоритети на претседателот Си Џинпинг. Иако целите на Кина во полупроводниците се јавни, проектот EUV во Шенжен бил спроведуван во тајност, велат изворите.

Проектот е дел од националната стратегија за полупроводници, за која државните медиуми наведуваат дека ја води довереникот на Си Џинпинг, Динг Сјуесијанг, кој ја предводи Централната комисија за наука и технологија на Комунистичката партија.

Кинескиот електронски гигант Huawei игра клучна улога во координацијата на мрежа од компании и државни истражувачки институти низ земјата, во која се вклучени илјадници инженери, според двете лица и трет извор.

Изворите го опишаа проектот како кинеска верзија на Менхетен проектот – американскиот воен напор за развој на атомската бомба.

„Целта е Кина на крајот да може да произведува напредни чипови на машини кои се целосно произведени во Кина,“ рече едно од лицата. „Кина сака Соединетите Држави 100% да бидат исфрлени од нејзините синџири на снабдување.“

Huawei, Државниот совет на Кина, кинеската амбасада во Вашингтон и кинеското Министерство за индустрија и информатичка технологија не одговорија на барањата за коментар.