Пристапот на централната банка ќе имаше повеќе смисла пред една деценија

За да разберат како да се справат со зголемената инфлација во Соединетите држави, Федералните резерви мора да ја утврдат природата на својот противник. Дали моменталната економска ситуација е слична на онаа што беше после финансиската криза во 2008 година, или е нешто ново и различно?

Загрижен сум дека ФЕД прави грешка кога повторно ја започна последната војна, напиша Бил Дадли, виш истражувач во Центарот за економска политика на Универзитетот во Приштина и поранешен шеф на филијалата на ФЕД во Њујорк, за Блумберг (2009- 2018 година).
За време на закрепнувањето од рецесијата помеѓу 2007 и 2009 година, проблемот беше недоволната инфлација. Банката на федерални резерви имаше потешкотии да ја исполни целта за инфлација од 2%, делумно затоа што бараната стапка на невработеност за да се овозможи се покажа дека е значително помала од очекуваното. Бидејќи податоците за инфлацијата беа трајно под целта на централната банка, очекувањата на луѓето за идната инфлација исто така се намалија.

ФЕД одговори со промена на стратегијата. Според својата нова рамка за долгорочна монетарна политика, воведена минатата година, централната банка цели кон просечна стапка на инфлација од 2% – што значи дека пониското ниво во еден период мора да се надомести со повисоко во друго. За таа цел, ФЕД е посветена на одржување на краткорочните каматни стапки на нула додека не се постигнат три цели: вработувањето го достигнува максималното ниво во согласност со целта за инфлација; инфлацијата да достигне 2%; и директорите на ФЕД очекуваат дека ќе надмине 2% за некое време.

Оваа стратегија не е нужно соодветна во денешните околности. Инфлацијата е веќе многу над целта од 2%. Ова, пак, покренува некои важни прашања. Колку долго ќе трае овој инфлациски притисок? Колку е вработувањето од своето максимално ниво и што ќе се случи со инфлацијата?

Судејќи според најновите економски прогнози на ФЕД, централната банка го нагласува оптимистичкото сценарио. Тие проценуваат дека стапката на невработеност во согласност со инфлацијата од 2%е околу 4%, далеку под сегашните 5,2%, за што велат дека ги преувеличува тензиите на пазарот на трудот, со оглед на тоа што вработувањето е с more уште повеќе од 5 милиони работни места под нивото пред пандемијата. Тие очекуваат инфлацијата да падне близу 2% во 2022 година (последни 3,6%), иако нарушувањата во синџирот на снабдување, трошоците за енергија и зголемените кирии се закануваат дополнително да ги зголемат цените и да ја направат потрајни отколку што се очекуваше. Тие, исто така, очекуваат инфлацијата да продолжи да забавува во 2023 и 2024 година, иако невработеноста ќе падне под нивото во согласност со стабилната инфлација.

Таквиот оптимистички изглед овозможува лесен пристап за политика на пари. Иако половина од учесниците во Сојузниот комитет за отворен пазар очекуваат централната банка да започне со покачување на краткорочните каматни стапки над нулата во втората половина на 2022 година, очекуваната стапка на затегнување е многу бавна. Просечната прогноза за каматната стапка на федералните фондови (главната каматна стапка на ФЕД) во четвртиот квартал од 2024 година е 1,8%, сепак многу под „неутралната“ каматна стапка од 2,5%, што не стимулира, ниту го прави забави економијата.

Склоноста кон лесни пари го зголемува ризикот од голема регулаторна грешка. Ако економските изгледи се развијат неочекувано, лидерите на ФЕД речиси сигурно ќе реагираат бавно – затоа што ќе им треба време да ги ажурираат своите ставови, бидејќи нивната нова рамка бара трпение и затоа што веруваат дека негативните ефекти од одложувањето се многу скромни. Затоа, ако инфлацијата се покаже како поотпорна од очекуваното, па дури и се забрза кога економијата ќе влезе во областа надвор од целосното вработување, тие ќе мора да се заострат многу поагресивно отколку што очекуваа. Резултатот може да биде повеќе како она што се случи од 2004 до 2006 година – кога Федералните резерви ја зголемија целта за краткорочна каматна стапка за 4,25 процентни поени (од 1% на 5,25%) со зголемување за една четвртина од точка на 17 последователни состаноци – од она што моментално го пресметуваат.

Побрзата стапка на заострување ќе биде шок за финансиските пазари и ризик да ја врати економијата во рецесија. Ова е опасноста од водење погрешна војна.