Многу штедачи се во очај од ниските каматни стапки бидејќи повеќе не добиваат камата, но има еден победник – државата

Секоја година е исто: кога германскиот министер за финансии Олаф Шолц го испраќа својот секретар во министерството, Вернер Гацер, да го претстави следниот нацрт-буџет, пратениците секогаш го прашуваат колку може да заштеди на трошоците за камата. И секој пат, Гацер инсистира на тоа дека сега навистина го достигнал „апсолутниот крај“. Навистина нема повеќе потенцијал за заштеда. И секој пат кога креаторите на буџетските политики се чувствуваат запрепастено – се се повторува одново и одново.

2020 година е добар пример за ова. Во 2016 година, федералната влада сè уште очекуваше 21,9 милијарди евра расходи за камати за 2020 година во своето финансиско планирање. На крајот, тие беа смешни 6,5 милијарди евра, многу помалку од планираното. И ова трае со години.

По избувнувањето на финансиската криза, каматните стапки паднаа на постојано ниско ниво. Ова ги фрли многу штедачи во очај, бидејќи тие повеќе не добиваат камата од заштедите. Но, има и еден голем корисник – државата.

Од финансиската криза во 2008 година, благодарение на ниските каматни стапки, федералната влада потроши вкупно најмалку 210,8 милијарди евра помалку за камати отколку што првично беше планирано. Ова е јасно од одговорот на Федералното Министерство за финансии до Зелените, што е исто така достапно во весникот „Ханделсблат“.

Во своето финансиско планирање за периодот од 2008 до 2020 година, федералната влада првично проектираше трошоци за камати во вкупна вредност од 533,9 милијарди евра. „Износот на извештаите прикажани по завршувањето на финансиските години 2008 до 2020 година е само 323,1 милијарди евра“, се вели во одговорот на Сојузното Министерство за финансии. Разлика од скоро 211 милијарда евра.

Во претходната година, приходите од услужни долгови дури и ги надминаа расходите. Бидејќи со новоиздадените државни обврзници, федералната влада заштеди дури 6,9 милијарди евра. Инвеститорите нудат пари на германската држава доколку им биде дозволено да го задржат нејзиниот долг.

Причината за апсурдноста: инвеститорите ширум светот бараат безбедни инвестиции. Прописите ги принудуваат осигурителните компании, на пример, да ги вложат своите пари во хартии од вредност што се сметаат за безбедни. И должничките хартии од вредност на Германија се сметаат за особено безбедни.

Фактот дека државата речиси и да нема интерес да ги плаќа своите долгови, а во некои случаи дури заработува со создавањето нови долгови, значително придонесе за повторно отворање на дебатата за долгови во Германија.

Долго време, “црната нула”, т.е. избалансираниот федерален буџет се сметаше за неприкосновен. И должничката кочница заведена во уставот беше света крава. Поради коронавирусот, „црната нула“ е минато, а сопирачката за долг исто така е предмет на растечки вкрстен оган, а неодамна началникот на Генералштабот Хелге Браун дури понуди да го олесни.

Социјалдемократите, Зелените и левицата, но и многу економисти, бараат ерата на ниски каматни стапки да се искористи за позајмување повеќе пари и за започнување на сеопфатни 500 милијарди евра во програми за инвестиции во долгови.

На пример, зелениот финансиер Свен-Кристијан Киндлер известува дека реалните каматни стапки во водечките индустриски развиени земји, вклучително и Германија, паѓаат постојано од 80-тите години на минатиот век. „Тактиката на заплашување на Унијата (партијата на канцеларката Ангела Меркел, изд.) против значително зголемување на каматните стапки служи само за оправдување на нејзината идеолошка позиција против заемите и немаат никаква врска со економската реалност. Секој што сака да се откаже од нови заеми за финансирање на кризни трошоци и инвестиции во оваа ситуација, дејствува спротивно на економскиот разум.

Аргументот: ако каматните стапки се ниски, а долгот не чини ништо, би било невнимателно да не се искористи тоа. На Германија сега и требаат силни јавни инвестиции во еко-проекти, дигитализација, едукација и доделување на станови. „Значи, сега е време да се создаде голем инвестициски фонд од 500 милијарди евра за десет години“, рече Киндлер. За таа цел, мора да се смени сопирачката за долг.

Но, има и економисти кои предупредуваат дека ниските каматни стапки не треба да бидат земени здраво за готово од Господ. Ако каматните стапки повторно се зголемат, трошоците за камата на Германија повторно рапидно ќе се зголемат. Во 2008 година, на пример, федералната влада сепак потроши 40 милијарди евра само за камати – а нивото на долг беше пониско од денес.

Унијата исто така не сака да се откаже од сопирачката за долгови. Ова значи дека финансиската политика може да стане централна точка на дебата во изборната кампања.