Лидерите на Г20 го одобрија првиот голем ремонт на даночниот систем во светот по повеќе децении

Лидерите од Г20, групата на врвни економии, го одобрија долгоочекуваниот ремонт на глобалниот даночен систем што ќе ги принуди некои од најголемите светски компании да даваат околу 150 милијарди долари дополнителни даночни приходи секоја година.
Лидерите, вклучително и американскиот претседател Џо Бајден и францускиот претседател Емануел Макрон, ги поддржаа предлозите на првиот ден од самитот на Г20 во Рим, изјавија повеќе официјални претставници запознаени со разговорите.
Планираниот ремонт произлезе од политички напорните преговори надгледувани од Организацијата за економска соработка и развој (ОЕЦД).
За време на долгогодишните дискусии, Вашингтон им се закани на неколку европски земји со трговска војна откако владите во Париз, Рим и Лондон донесоа свои дигитални даноци специјално насочени кон компании како Гугл и Фејсбук. Европската унија се соочи со внатрешна војна бидејќи некои земјите-членки како Ирска е бореа да ги задржат своите ниски корпоративни даночни режими од другите во блокот од 27 земји. Земјите во развој предупредија дека преговорите не им помогнале да го вратат потребниот даночен приход.
Сега, кога лидерите на Г20 ставија печат на договорот, еве што треба да знаете.

За што станува збор?

Предлозите се поделени во два дела. Таканаречениот Столб еден им овозможува на владите да ги оданочуваат 100-те наголеми светски компании, над одреден праг, за нивните операции во поединечни земји. За да бидат вклучени, фирмите мора да имаат профитна маржа од најмалку 10 проценти и годишен приход од 20 милијарди долари или повеќе. Целта е да се прераспредели овој профит во земјите каде фирмите ги заработуваат своите пари наспроти сегашниот систем, кој им овозможува на компаниите да ги вратат овие средства во нивните домашни пазари. Севкупно, новиот систем на Столб еден, кој се очекува да стапи во сила до 2023 година, ќе подели околу 125 милијарди долари од постоечките даночни приходи меѓу повеќе од 130 земји во светот.
Според втората компонента, позната како Столб два, земјите ќе се согласат на глобален минимален корпоративен данок од 15 отсто, така што мултинационалните фирми не можат да ги искористат предностите на даночните раеви и другите јурисдикции со ниски даноци за да избегнат да го платат својот фер удел. Тој дел од договорот ќе ги вклучи владите ширум светот да ги ажурираат своите национални даночни стапки – промени кои би можеле да се склучат до следната година и да генерираат дополнителни 150 милијарди долари годишен даночен приход на глобално ниво.

Кој проблем се обидува да се реши со ова?

Пандемијата со КОВИД-19 го посочи непријатното внимание на тоа како најголемите светски компании, многу од нив дигитални гиганти, продолжуваат да профитираат дури и кога глобалната економија ја зафати најлошото. Дури и пред глобалната здравствена криза, земјите како Франција повикуваа на промени во глобалниот даночен режим за да ги принудат најголемите имиња во Силиконската долина – од кои многумина плаќаа малку, ако воопшто плаќаа данок во земјите каде што живееја нивните клиенти – да им предадат повеќе даночни приходи на владите ширум светот.
САД не гледаа на тоа така. За време на поранешниот американски претседател Доналд Трамп, Вашингтон се воздржа од предлозите на ОЕЦД, тврдејќи дека секое глобално даночно подобрување треба да биде само доброволно за компаниите. Тој став се смени под администрацијата на Бајден, која пролетта понуди решение што вклучува оданочување на 100-те најдобри компании во светот, и дигитални и недигитални, како дел од даночните промени. Овој план повторно ги засили дискусиите и доведе до очекуваниот договор овој викенд.

Дали сите се задоволни од договорот?

Да и не. Како и со сите глобални преговори, официјалните лица мораа да направат компромис. Неколку земји на ЕУ, кои донесоа свои домашни дигитални даноци, се согласија да ги повлечат тие давачки – штом севкупниот договор ќе биде воспоставен најрано до 2023 година. Соединетите држави, исто така, мораа да дозволат дел од даночните приходи генерирани од нивните технолошки гиганти да се споделат со други земји, нешто што не помина толку добро кај некои во Конгресот на САД.
Учесниците во кампањата, сепак, го критикуваа договорот заради исклучување на земјите во развој, од кои многу ќе имаат само маргинални дополнителни даночни приходи од сегашниот договор. Оние во големите технолошки фирми, исто така, не се премногу задоволни што нивните фирми се вклучени додека другите глобални гиганти од другите индустрии, како финансиските услуги и рударството, беа намерно изоставени од договорот.

Дали договорот е над линијата?

Лидерите на Г20 би сакале да мислат така, но остануваат две големи пречки. Една од нив е Сенатот на САД. Според правилата, тој мора да одобри еден дел од договорот – делот фокусиран на поделбата на приходите на компаниите на глобално ниво – со двотретинско мнозинство бидејќи се однессува на меѓународните договори. Во моментов, Демократите немаат доволно гласови. Ако американските законодавци не одобрат дел од глобалниот даночен договор, никој не знае дали пактот ќе опстане.
Другата веројатна главоболка вклучува еднострани даноци за дигитални услуги во некои (најчесто европски) земји. Тие давачки, според посебен договор, на крајот ќе бидат повлечени – но само кога ќе биде завршен конечниот глобален договор, вклучувајќи го и учеството на САД. Ако Вашингтон не може да ги добие двата дела од договорот преку Конгресот, нејасно е дали европските влади ќе се држат до своите ветувања за укинување на домашните даноци.

Што е следно?

Преговарачите сè уште мора да ги финализираат деталите за глобалниот пакт, вклучувајќи го и начинот на кој двата дела од договорот ќе функционираат во пракса и промена на домашното законодавство за да се усогласи со договорот поддржан од ОЕЦД. Што се однесува до глобалната минимална корпоративна даночна стапка, тоа веројатно ќе се случи некаде во 2022 година. Постигнувањето договор за поделба на глобалниот корпоративен приход – најверојатно направено преку нов мултилатерален договор – се очекува да се одолговлекува во текот на следните две години.
Светските политички лидери вложија години политички капитал за да постигнат договор, така што е малк веројатно дека компромисот нема да биде одобрен. Сепак, САД и некои европски земји ја играат „играта на кокошката“ околу тоа кој прв треба да трепне во смисла на усвојување на глобалниот даночен договор дома или враќање на едностраните дигитални даноци. Сè додека не се постигне договор за тој дел од пошироката спогодба, сè уште е нејасно дали предложената глобална реформа на даночните правила ќе остане тука. (Политико)