Светот на ниски каматни стапки може да исчезне долго време на ист начин како и повоениот кејнзијанизам, во тек се големи промени

Дали сме пред премин во нова ера на неочекувано висока инфлација, значително повисока од сегашните нивоа на кои сме навикнати? Многумина го отфрлаат ова гледиште. Сепак, треба да се забележи дека како резултат на денешната фискална и монетарна великодушност, „како и по многу војни, ќе има пораст на инфлацијата, веројатно за повеќе од 5% или дури околу 10% во 2021 година“. Тоа би променило сè, пишува Мартин Волф во анализата за ФТ.

Прогнозата е од „Големиот демографски пресврт“ на Чарлс Гудхарт, почитуван академик и Манои Прадан, поранешен вработен во Морган Стенли. Пророштвото за непосредна инфлаторна пропаст е всушност помалку значајно од аналитичката рамка. Авторите тврдат дека светската економија е пред промена на режимите. Последен пат тоа се случи во 80-тите години на минатиот век.

Големите промени пред четири децении не беа толку од желбата да се контролира инфлацијата, туку од глобализацијата и влегувањето на Кина во светската економија. Тие тврдат дека ерата на ниска инфлација и висока, зголемена задолженост сега завршува, а наскоро ќе следи спротивниот тренд.
Во 80-тите и 90-тите години на минатиот век се отворија економиите на Кина, поранешната советска империја и други земји во развој. Се преговараше за Уругвајската рунда, што доведе до раѓање на Светската трговска организација, во која Кина се приклучи во 2001 година. Тоа е напредна меѓународна економска организација, особено преку трговија, но и преку директни инвестиции од земји со високи приходи.

Глобалната понуда на работна сила за производство на трговска стока се зголеми неверојатно. Големите трговски економии се соочија со опаѓање на наталитетот, но сепак тие имаат млада популација, зајакната со влегувањето на жените во нивната работна сила. Значи, работната сила расте побрзо од населението и производството по глава на жител се зголемува пред оној на работникот.

Сето ова, според Гудхарт и Прадан, доведе до пад на моќта на пазарот на трудот на земјите со високи приходи, поголем профит на бруто домашниот производ, зголемување на домашната нееднаквост, пад на глобалната нееднаквост, „презаситеност на заштедите“, ниска инфлација. притисок и опаѓање на реалните каматни стапки. Исто така, постои зголемување на задолженоста.

Сега, велат тие, сè се врти. Глобализацијата е нападната и ниедна друга економија не може да го повтори она што го стори Кина. Стареењето на населението ја погодува работната сила и го зголемува фискалниот притисок. На крај, но не и најважно, аналитичарите велат дека со зголемувањето на бројот на потрошувачи во споредба со оној на производителите, инфлациските притисоци ќе се зголемат. Покрај тоа, со намалување на работната сила и слабеење на глобализацијата, моќта на пазарот на трудот повторно ќе се појави, влошувајќи го овој инфлациски притисок.

Тие додаваат дека ќе се појават огромни политички дилеми, особено со оглед на проширените биланси на владите и нефинансиските корпорации. Доколку врската помеѓу невработеноста и инфлацијата се промени неповолно како што сугерираат авторите, дали централните банки ќе ја заостри својата монетарна политика колку што е потребно за да се задржи инфлацијата? Како би се справиле властите со брановите на масовни банкротства. Како може владите да ги стават своите дефицити назад под контрола во светот на структурно низок раст (делумно како резултат на стареењето на населението), повисоките каматни стапки и притисокот за зголемување на потрошувачката?

Ако не го сторат тоа, дали централните банки ќе продолжат да печатат пари или ќе дозволат национална неликвидност? Накратко, дали се соочуваме со повторување на 1970-тите во полоши околности?

Авторите со право тврдат дека светската економија претрпува големи структурни промени. Стареењето на населението и слабеењето на глобализацијата во производството на стоки се во тек. Покрај тоа, овој процес ја вклучува Кина. Оваа комбинација ќе ги трансформира нашите економии.

Сепак, од витално значење е да се запамети колку малку знаеме за тоа како таквите промени можат да се развијат во реалниот свет. Да знаевме во 80-тите години на минатиот век дека Кина ќе ја отвори својата економија кон светот и ќе започне најголемиот бум на инвестиции во светската историја? Колку луѓе би предвиделе дека макроекономската состојба неколку децении подоцна ќе биде поврзана со преголеми заштеди, ниски реални каматни стапки, ултра слаба монетарна политика и пречекорувања на долгови? Повеќето сигурно претпоставуваат дека просперитетна Кина ќе заштеди и ќе ги зголеми реалните каматни стапки и нето побарувачката.

Слично на тоа, Гудхарт и Прадан можеби се во право што во нивниот смел нов свет, желбата за штедење ќе падне побрзо од желбата за инвестирање, прекумерното исполнување на заштедите ќе стане утопија, а реалните каматни стапки ќе пораснат дрстично.

Сепак, разликата помеѓу посакуваните заштеди и инвестиции е мала. Наместо тоа, сосема е можно, со бавен економски раст и континуиран пад на релативната цена на капиталните добра, задржаната заработка на претпријатијата да продолжи да ги надминува инвестициите во економиите со високи приходи.
Кинескиот корпоративен сектор исто така може да го следи примерот. Доколку се случи ова, побарувачката може да остане слаба, а реалните каматни стапки може да бидат ниски долго време, што ќе се влоши со огромните долгови на приватниот сектор во сите овие економии.

Не е ни јасно дека глобализацијата е главниот историски двигател на промените на пазарите на труд. Ова е само еден елемент во збир на трансформации – нови технологии, модел за максимизирање на вредноста на акционерите на корпоративно управување, растечката улога на финансиите и растечката моќ на монопол.

Сомнежите за овие ризици се оправдани. Исто така е опасно да се екстраполира сегашноста во иднина. Во 1965 година, малкумина замислија дека повоениот кејнзијанизам наскоро ќе умре. Светот на ниски каматни стапки може да исчезне на ист начин долго време. Во тек се големи промени. Треба сериозно да размислиме за тоа како нашата иднина може да се разликува од минатото.

 

Забрането превземање на содржината без претходно одобрение од редакцијата на БанкоМетар.мк