Во светот е во тек процесот на почетна акумулација на нематеријален карактер, што создава основа за нов општествен систем, користејќи ги можностите на дигиталните технологии. Историчарот и мислител Андреј Фурсов зборуваше за контурите на овој систем и неговото теоретско разбирање за „ТВ Дан“, претставувајќи ја книгата Ера на капитализмот за надзор од Шошана Зубова  (Shoshana Zuboff) – (The Age of Surveillance Sapitalism). Ќе ги запознаеме читателите со најважните делови од неговата презентација.

Зубоф пишува дека надзорниот капитализам не е контрола над средствата за производство, туку над средствата за модифицирање на потрошувачката. Односно, главниот фактор што се отуѓува е – однесување, забележува Фурсов.

Човекот како суровина

„Таа пишува дека Google го измисли супервизорскиот капитализам, исто како што General Electric го измисли менаџерскиот капитализам и масовното производство на почетокот на 20 век. Но, заедно со Google – тука се и Microsoft, Facebook и така натаму. Производите на надзорниот капитализам не се производи што учествуваат во размената на вредности, што е карактеристично за капитализмот. Тие не создаваат конструктивни односи „производител-потрошувач“, туку го „спакуваат“ нашето однесување, навики и искуство за да им служат на интересите на другите луѓе. Човекот станува суровина.

Овој супервизорски капитализам знае се за нас, а ние практично не знаеме ништо за тоа. Ако индустрискиот капитализам цветаше на сметка на природата, тогаш информатичкиот капитализам се гради на сметка на човечката природа. Но, тоа е работата – тоа веќе не е капитализам. Бидејќи капиталот е материјализирана работна сила, која може да се инвестира (во производство или некоја друга активност) и да создаде нова вредност. Ако станува збор за контрола на социјалното однесување преку вашите потреби, или колку пати ќе кликнете на глувчето – и тоа е снимено – тоа повеќе не е капитализам. „Тука, објектот на присвојување е самиот човек“, вели Фурсов.

Понекогаш новиот систем се нарекува – дигитален феудализам. Тоа е грешка, истакнува историчарот. Во феудализмот, тие се отуѓија во однос на човекот – надворешни фактори, пред се моќта на располагање со земјата. ИТ корпорациите ја отуѓуваат човечката моќ над себе, сопствените потреби и избор.

„Во 2004 година, Г-поштата на Гугл започна да скенира лична преписка за да ја користи за рекламни цели. Во 2007 година, Фејсбук го започна проектот „Светилник“ како нов начин за социјално ширење информации. Всушност, тој им дозволи на огласувачите на Фејсбук да ги следат корисниците и да дознаат што купуваат, без нивна дозвола. Односно, се појави нова форма на економска моќ, но по неа следува политичка моќ. Зубоф вели дека граѓаните станале корисници на мрежата – жители на мрежата. И тие се лишени од правото на приватност. Веднаш штом ќе влезете на Интернет, вашата приватност е завршена “.

„Тоа е многу интересен термин – вишок на однесување. Односно, однесувањето станува таа вишок вредност. За разлика од индустриските компании, Google го присвојува човечкото однесување како вишок вредност. Односно, човекот е присвоен како целина како потрошувач. Тој е обложен со мрежа од информации за потрошувачите. Никој не помисли дека ова не е само нова форма на експлоатација, туку нов вид на отуѓување на човекот. И дојде во форма на многу добар gadget. Предметот е Google и комплексот платформи. Тие собираат податоци за однесувањето на луѓето. Односно, се формира човек кој е веќе квалификуван за Google и зависи од него. Ова не е резултат на внатрешниот развој на дигиталните технологии. Ова не доаѓа директно од дигиталните технологии. Тоа е социо-економска конструкција. Технолошката организација е последица на општествениот систем, а не обратно “, рече Андреј Иčиќ.

Аналогија со 16 век

Ако масовното производство има тенденција да создаде нови извори на побарувачка, тогаш Google и слични корпорации градат бизнис околу зголемената побарувачка на огласувачи.

„Човек што пишува на компјутер и нарачува нешто мисли дека е потрошувач. Не! Тој е суровина. Се собираат информации за него. Вистински потрошувач на Google е – огласувачот. А човекот е живо масло. Оттука и атмосферата на целосна тајност на Гугл “- истакнува Фурсов.

„Дојдовме до важен концепт – оригиналната акумулација. Во своето време, некапиталистичката оригинална акумулација ја создаде основата на капитализмот, бидејќи секој систем е создаден врз основа на несистемски предуслови. Она што го прави Google е оригиналната акумулација, не само на капитал, туку и на некапиталистички средства за нов аранжман. И сето ова е некако незабележливо за повеќето луѓе. Во 16 век, кога беше направено оградување, беше очигледно: луѓето беа протерани од земјата. Денес, луѓето се истерани од нивната приватност, што овозможува слобода на избор. Сепак, работи и материјалниот процес – уништување на малите и средни бизниси. На тој начин се расчистува плоштадот за нова декорација. И во такви структури, како што е Гугл, постои взаемно прелевање на моќ и имот. Затоа што, ако го контролирате однесувањето на луѓето, тоа повеќе не е сопственост – тоа е моќ.

Постои воспоставување корпоративна контрола врз одредени зони во кои државните закони не се во сила, туку правилата на дадена корпорација. Односно, таквите структури ја институционализираат слободата на општеството. Во овие структури, постои комплексен три -класен систем на акционери, а на врвот се – едно или две лица. Тие ги донесуваат сите одлуки, тие се „свештеници“. Тие се поврзани со специјални услуги, длабока држава и банки. Она што Зубов го нарекува супервизорски капитализам и длабока држава се две форми во кои созрева фундаментално нов пост-капиталистички поредок. ИТ корпорациите конструираат и се стремат кон социјални територии, во невидени размери, кои се уште не се опфатени со закон, на пример – сајбер -простор. Се упатија таму. Тука имаме аналогија со 16 век во историјата на капитализмот. Северноатлантскиот ентитет го создаде во својата поморска зона, која не беше регулирана (пиратерија). И тие ја освоија таа територија. Истото се случува и сега.

Мајсторите на овие процеси стануваат „свештеници на информациите“. Тие одлучуваат какви информации се даваат на општеството, кои се скриени, а кои се отфрлаат. Излезе дека ова е дистрибуција на знаење. Постои знаење за масите и тајно знаење. Дигитализацијата се појавува како алатка за обесправување. Моќта на овие структури го има својот извор во логиката на акумулација на контрола на однесувањето. Тоа е фундаментално некапиталистичко уредување. Терминот „пристап“ (пристап) ја одразува суштината на овие структури. Тие лишуваат огромен дел од населението од пристап до знаење. На пример, Сбер, кој доби големи права во модификацијата на образованието – тоа отсекува огромен дел од населението од знаење и образование. И, многу симболично, луѓето од Сбер го донесоа Дан Милохин на форумот во Санкт Петербург (руски моден тикер, блогер и рапер). „Ова е симбол на„ масата “што им е потребна на платформите“, рече Фурсов.

 

Автор: Евгениј Чернишов

Забрането превземање на содржината без претходно одобрение од редакцијата на БанкоМетар.мк