Она што ги разликува луѓето од животните е тоа што раскажуваме приказни за да стимулираме колективна акција. Меѓународната финансиска архитектура (ИФА) е еден од централните наративи кои го обликуваа нашето економско размислување во изминатите осум децении. Нејзините институции, правила и клучни актери влијаат на начинот на кој економиите, владите, бизнисите и луѓето комуницираат финансиски, пишува Мајкл Краке, извршен директор за Германија во Светска банка, за „Financial Times“.
Оваа архитектура може да ги поттикне економиите на патот на напредокот, исто како што може да ги осуди цели региони на стагнација и маргинализација. Затоа, важно е да се запрашаме која е крајната цел на ИФА, кои се корисниците и кој всушност ја раскажува приказната.
ИФА на која се потпираме денес датира од минатиот век. Се појави по Втората светска војна, кога беа создадени Обединетите нации, Светската банка и ММФ. Неговата примарна цел, по ерата на глобален конфликт и економски хаос, беше стабилноста и поредокот заснован на правила што гарантираше предвидливост, пишува Краке.
ИФА даде извонредни резултати. Таа донесе одржлив економски раст и извлече милијарди луѓе од сиромаштија. Меѓутоа, другата страна на неговата стабилност беше прилично директен пат кон глобалното затоплување, уништување на екосистемот, зголемен ризик од пандемии и длабоко вкоренети нееднаквости.
Затоа е крајно време да ја редефинираме основната цел на ИФА. Успехот ќе се состои не само во избегнување на ризиците од минатото, туку и во спречување на идните. Стабилноста не ја менуваме за промена – социјалната, еколошката и економската стабилност ќе постојат само ако се промениме.
Еве пет предлози:
Прво, мора да се намали несовпаѓањето помеѓу она што го проповедаат индустријализираните земји и она што тие всушност го прават дома. Јасниот напредок на целите за климата и биолошката разновидност ќе биде одлучувачки тест за нивната репутација во следната деценија. Ова треба да биде поткрепено со обврски за глобално минимално оданочување и борба против нелегалните финансиски текови.
Второ, семеното финансирање за инвестиции во климатската транзиција е добра економија и добра политика. Треба да ги усогласиме јавните и приватните финансии со размерите на проблемот, а не со аргументите за нашата „способност за плаќање“.
Трето, соодветната мешавина на јавно и приватно, надворешно и внатрешно финансирање ќе зависи од контекстот. Но, едно е јасно: меѓународните развојни банки се најефективното средство за инјектирање јавен капитал.
Четврто, перформансите се важни. Мора да се зголеми пристапот до финансии и трансформативната поддршка за посиромашните земји каде што владите треба да ја играат својата улога во правењето вистинско влијание врз развојот.
Конечно, реформата на ИФА функционира само ако се обезбеди правична и правична застапеност. Јасно е дека треба да ги засилиме гласовите на недоволно застапените земји – или, уште поважно, на нивните популации. Ова може да се постигне со зголемување на основната тежина на гласовите на посиромашните земји во меѓународните финансиски институции и со дополнително ублажување на релативното влијание на оние со повисоки нивоа на БДП. Други мерки може да вклучуваат барање двојно мнозинство (број на земји и пондерирани гласови) за одлуки како што е изборот на претседател на Светска банка или управен директор на ММФ. Сепак, ова исто така би барало подобрено управување во рамките на државите, така што застапеноста ќе се постигне и во пракса и во теорија.
„Ажурираната приказна што треба да ја раскажеме е онаа за нов економски консензус – глобален договор меѓу земјите и нивните граѓани за зачувување на долгорочното здравје на планетата додека се обезбедува правичен просперитет. Потребни се храбри одлуки за да се избегне паѓање во меѓународна финансиска анархија“, заклучува Краке.