Овој август се одбележува 400-годишнината од моментот кога првите поробени Африканци беа доведени во денешните Соединетите држави од трговци со робови. Ропството беше официјално забрането во САД во 1865 година, но историчарите предупредуваат дека наследството на ропството сè уште не може да се одвои од неговото економско влијание врз општеството, пренесува BBC.

Написот „Зое Томас“ започнува со жешкиот августовски ден во кој 25 луѓе се собраа пред мал комеморативен спомен во финансиската област на Њујорк. Водичот им објаснил дека има голем пазар на робови, дека само две улици подалеку од денешната берза во Њујорк се купуваат и продаваат мажи, жени и деца.

„Не е историја на црнците. Ова не е историја на Њујорк или САД. Тоа е светска историја “, им рече Дамарис Оби.

Тоа е исто така економска историја. Стејси Тоусент открива дека луѓето честопати се изненадени од тоа колку било важно ропството за Њујорк. „Тие не сфаќаат дека поробените луѓе изградиле ѕид наречен Вол Стрит“.

Се проценува дека градот собирал 40% од вкупниот приход на САД од памук преку своите финансиски услуги, превозот и осигурителните компании. Ропството цветаше за време на колонијалното владеење. Британските и холандските доселеници се потпираа на робови да ги одгледуваат своите фарми и да градат нови градови, кои на крајот станаа Соединетите држави.

Робовите работеле на насади на памук, шеќер и тутун. Она што тие би го произвеле е испратено во Европа или северните колонии за понатамошна обработка. И профитот од тие производи се користеше за нови експедиции во Африка, заробувајќи нови луѓе и кои ги испраќаа назад во САД. Земјопоседниците земале кредити од Лондон за набавка на бродови и се што е потребно за вакви експедиции.

Во 19 век, американските банки и јужните држави продадоа обврзници за активно да помогнат во проширувањето на плантажите со робови. Принудувајќи луѓе од Африка во САД да сносат ризици, а од ова се појави нова финансиска гранка – осигурување.

Некои од најголемите американски компании – Њујорк Лајф, АИГ, Атина – продаваат полиси за да обезбедат робови и да можат да ја надоместат паричната загуба во случај кога робовите се убиени или повредени. До средината на 19 век, извозот на суров памук ги натера Соединетите држави повеќе од половина од својот профит да го „реинвестираат во странство.

Она што не можеше да се распродаде таму беше испратено во продавници за предење на северот на САД. Американските банки од тоа време, при проценка на нечието богатство, го земаа предвид и бројот на робови како да станува збор за сопствената личност. Во последниве години, некои американски банки почнаа да му се извинуваат на општеството за нивната улога во историјата на ропството.

ЈП Морган Чејс, денес најголемата американска банка, во 2005 година призна дека две нејзини подружници – Граѓанска банка и Луизијана Ченл банка – прифатиле котација на робови како гаранција за заеми. Значи, ако сопственикот на земјиштето банкротираше, банката ќе ги одземе и неговите робови. Пред тоа, истото го правеа Ситибанк, Банка на Америка, Велс Фарго и многу други.

„Ропството има универзално влијание врз американската економија“, рече Свен Бекерт, професор по американска историја на Харвард.

Открил дека градовите, како Бостон, никогаш не играле голема улога во трговијата со робови, но профитирале директно од робска економија.

Дури и трговците од Англија заработија пари продавајќи дрво и мраз на југ и на Карибите, а потоа со тие пари ќе купуваа памук и шеќер. Брендови како Брукс Брадерс, најголемата компанија за облека за мажи во САД, го претворија јужниот дел на САД во база за нивниот високо моден бизнис. Преработениот шеќер од Домино одгелдуван од робови исто така беше важен ресурс за економијата.

Заработија и американските железници кои имаа специјално дизајнирани возови за транспорт на земјоделски производи но и на американски робови. Во најголем дел, робовите изградија и железнички пруги. Во век и половина откако ропството беше забрането во САД, законите со кои се забранува целосното учество на робовите во американската економија ја формираа земјата.

По американската граѓанска војна, претседателот Ендру Џонсон, кој го наследи убиениот Абрахам Линколн, не сакаше да ги навредува јужните сограѓани со изнудување компензација од новоослободените екс-робови. Ова, плус голем број на други закони кои економски и политички се одземаат од поранешните робови, доведоа до денес изразените поделби во општеството.

Но, според Би-Би-Си, темата не е решена, таа доживеа ренесанса на веќе неофицијално започнатите претседателски избори во 2020 година Сенаторот од Њу Џерси, Кори Бјукер, кандидат за номиниран од демократите, предложи предлог-закон за формирање комитет со задача да најде начин да плати надомест на потомството на робовите.

Предлогот беше поддржан од многу други кандидати на Демократската партија. Но, иако веќе има неколку специфични предлози, анкетите покажуваат дека повеќето Американци не ја поддржуваат оваа идеја.

Во меѓувреме, спомен-плочата на поранешниот најголем пазар на робови во Њујорк се наоѓа толку близу до Њујоршката берза што делува како постојан потсетник за силната врска помеѓу економското и ропското наследство на Соединетите држави.

 

Забрането превземање на содржината без претходно одобрение од редакцијата на БанкоМетар.мк