Четири членки на Европската унија протестираа против иницијативата на Брисел за заострување на ограничувањата за извоз на вакцини, што е најјасен знак за тензии во блокот во однос на таа политика досега.

Групата, која се состои од Холандија, Белгија, Ирска и Шведска, не собра доволно поддршка за да ги блокира мерките, кои Европската комисија ги објави минатиот месец. Сепак, според Фајненшл тајмс, гласањето против го нагласува стравот на некои членки на ЕУ дека ограничувањата ја загрозуваат репутацијата на блокот како сигурен играч во ланецот на снабдување со вакцини.

Германија го прифати планот во Брисел, но достави документ со јасни резерви за некои аспекти на ограничувањата. Во документот од први април, во кој ФТ имаше увид, се вели дека негативните одлуки за извозот „треба да продолжат да бидат само последно средство“. Во него се додава дека одлуката на Брисел да се откаже од претходните ослободувања за вакцини наменети за Западен Балкан ризикува да предизвика „трајно оштетување на угледот на ЕУ“.

Засилените контроли на извозот, за кои се залага претседателот на ЕК, Урсула фон де Лајен, додаваат услови што националните влади треба да ги земат предвид кога ќе одлучат дали ќе дозволат контингентот на вакцините да ја напушти ЕУ. Новите правила бараат владите да разгледаат дали земјата на дестинација покажува доволен „реципроцитет“ со ЕУ, според ФТ.

Владите беа во можност да поднесат приговори за мерките, кои привремено се на сила од 26 март, до средата вечерта.

Во заедничката изјава гласана против, Белгија, Шведска и Холандија соопштија дека овој потег може да предизвика негативна спирала на ограничувања на извозот и да спречи забрзување на глобалното производство, а потенцијално и на производството и дистрибуцијата на ЕУ. ФТ посочува дека спротивставувањето помеѓу Белгија и Холандија е разбирливо со оглед на нивниот статус на големи производители на вакцини. Во нив се сместени две фабрики на ЕУ кои произведуваат суровини за вакцината Оксфорд / АстраЗенека, додека Pfizer ги произведува своите вакцини во Пурс, Белгија.

Ирскиот премиер Михал Мартин претходно ја истакна важноста да се останат отворени синџирите на снабдување. „Откако ќе започнете да поставувате бариери, другите земји би можеле да следат примери со некои суровини од витално значење за производството на вакцини.

ФТ пишува дека дипломатската нота на германската влада е особено критична кон одлуката на Комисијата за отстранување на исклучоците што претходно се однесуваа на Западен Балкан и на членовите на Европската асоцијација за слободна трговија (ЕФТА), што значи дека извозот кон нив сега се проверува според тоа шема.

Белешката предупредува дека потегот на ЕУ „ризикува да ја поткопа довербата на некои од нашите најблиски партнери и соседи во ЕУ, и затоа има значителни надворешно-политички последици и можна трајна штета на угледот на ЕУ“.

Комисијата е поканета да го разгледа овој дел од новите ограничувања на извозот. Берлин исто така предупредува дека „може да има зголемена активност од страна на производителите на вакцини од трети земји и понатамошно проширување на нивното геополитичко влијание“.

Бавното темпо на вакцинација ги истакна слабостите на блокот од 27 нации и го оспори неговото единство. ЕУ го координира купувањето вакцини со владите, но плановите за вакцинација се одговорни на земјите-членки. Темпото на имунизација зависи од залихите, но и од програмите за вакцинирање кои се соочуваат со пречки во земјите на ЕУ поради загриженост за безбедноста и ефикасноста на вакцините.

Поради високата стапка на инфекција и проблемите со испорака од западни добавувачи, руските и кинеските вакцини се предизвик за сè поголем број европски земји.

Само еден месец откако хрватската агенција за лекови објави дека планира да го користи Спутник V без одобрение од регулаторот на ЕУ, владата започна разговори со Москва за увоз. Србија прва во Европа одобри и започна да користи руски и кинески вакцини, кои регулаторите на ЕУ сè уште не ги одобриле. Србија, која е меѓу првите во Европа според стапките на имунизација, донираше вакцини на Црна Гора, Босна и Херцеговина и Северна Македонија.

Во март Франција ги обвини Русија и Кина дека користат вакцини како „алатка за пропаганда“.

„Начинот на кој тие го прават тоа е поагресивна дипломатија отколку солидарност и здравствена заштита“, рече министерот за надворешни работи Жан-Ив Ле Дријан. „Кина и Русија водат политика на влијание преку вакцините дури и пред да ги вакцинираат своите граѓани“.

Шефот на ЕК исто така изрази сомнеж зошто Москва и Пекинг извезуваат вакцини ширум светот, доколку не го имунизирале своето население.

Дипломатијата за вакцинација, како што неодамна објави „Надворешната политика“, можеби им донесе краткорочна победа на Русија и Кина во Централна и Источна Европа.

„На долг рок, степенот на штета на позицијата на ЕУ како глобална сила – и вербата на земјите-членки во европската соработка – нема да зависи од Москва или Пекинг, туку од можноста на Брисел да ја забрза програмата за вакцинација ”

Најефективната вакцинација против ковид-19 во светот ја спроведува Израел, а потоа следат Обединетите Арапски Емирати, Чиле, Велика Британија, САД, Бахреин, Србија и Унгарија, покажуваат податоците.