Првите вакцини за kovid-19 наскоро ќе бидат одобрени за употреба, а светот ќе покаже дали се спротивстави на предизвикот за производство, дистрибуција и вакцинирање на милијарди луѓе ширум светот – од големите градови со големи болници во индустријализираниот свет до градовите и сиромашните квартови во земјите во развој.
Тоа ќе биде логистички предизвик, проект од обем со кој човештвото не се соочил досега, и покрај заштитата на јавното здравје, вакцините треба да играат клучна улога во закрепнувањето на економијата.
Свесни за тоа, водачите на богатите земји имаат нарачано милијарди потенцијални вакцини, сметајќи ги за стратешка предност на исто ниво со военото оружје.
Дури и пред да се произведе било каква вакцина, биле склучени договори вредни милијарди долари.
„Пристапот до вакцините е шанса да се зајакнат сојузите, политичките позиции и престижот“, изјави за Политико ова лето Сури Мун од Центарот за глобално здравје во Женева.
Така, прашањето за вакцините, од чисто здравствено и економско, стана политичко, дури и геополитичко прашање, а своевидна „геополитика за вакцини“ се одвива пред очите на светот.
Државите кои први ќе вакцинираат ќе бидат првите што ќе можат да ги укинат ограничувачките мерки, да отворат училишта и ресторани и да ги рестартираат економиите.
Оние кои го контролираат пристапот до најдобрите вакцини ќе добијат моќ и влијание
Во една статија за политичките и геополитичките аспекти на производството и дистрибуцијата на вакцините, германски „Шпигел“ наведува пример од Бразил, каде гувернерот на Сао Паоло, Жоао Дориа, стори сé што е во нивна моќ во последните месеци за да добие што побрзо пристап до кинеската вакцина. во продукција на Синовак.
Околу 120 000 дози ќе бидат достапни за Бразилците веднаш штом оваа вакцина е одобрена, а доколку кампањата за вакцинација биде успешна, овој конзервативен политичар ќе може да ја искористи за да ја зајакне својата репутација во претседателската кампања за две години.
Шпигел пишува дека веројатно затоа што смета дека Дорија е опасен ривал, бразилскиот претседател Болсонаро се обидува да го саботира својот план за вакцинација и да го сврти јавното мислење против „кинеската вакцина“.
Министерството за здравство, кое е под контрола на владата на Болсонаро, веќе еднаш ја одложи испораката на вакцини, а Болсонаро ги претпочита оние што ги развиваат Оксфрод и АстраЗенека, иако веројатно нема да бидат достапни пред март.
Вакцината стана средство за моќ и од глобално ниво.
„Нема земја или компанија што не постапила националистички кога станува збор за вакцините“, изјави за Шпигел Стивен Егзо-Крејшер од Ван, кој ги анализираше договорите меѓу фармацевтските компании и Г-20.
Експертите стравуваат дека поради ограничениот производствен капацитет, многу земји во развој ќе мора да чекаат до 2024 година во најлошото сценарио за вакцинација.
Од друга страна, пандемијата, според Дмитриј Тренин од Карнеги центарот во Москва, нуди можност за одделни земји да се позиционираат како производители на јавни добра и затоа да добијат поголемо влијание отколку што имаа во текот на 20 век преку идеологијата.
„Целта на иницијативата Ковакс е благородна, но критичарите тврдат дека има недостатоци затоа што не е утврдено по кој редослед и кога земјите примаат вакцини.
Земјите кои имаат свои производствени капацитети и ресурси ќе имаат огромна предност.
„Ако kovid-19 ни покажа нешто, тоа е дека светот е себичен“, рече Карлин Клајер, координатор за итни случаи во „Лекари без граници“, во јули.
„Никогаш не сум видел валкан, уличен менталитет налик на мафија, како што видов последните месеци при купување маски. А, логистиката што стои зад создавањето на залиха на маски е релативно едноставна во споредба со потребното за вакцините.
„Во првата година по откривањето на вакцината, едноставно нема да има доволно дози за секого“, изјави за „Политико“ Чарли Труст, раководител на програмата за вакцинација „Велкам Труст“. „Затоа, механизмите за правична распределба на ресурсите ќе бидат клучни“, рече таа.
Тоа треба да биде една од мисиите на Ковакс, глобална иницијатива која има за цел да воспостави барем одредена рамнотежа меѓу богатите и сиромашните. Иницијативата е предводена од Светската здравствена организација, Алијансата Гави за имунизација и Коалицијата за иновации и подготвеност за епидемија (ЦЕПИ).
Ковач се заснова на идејата државите и приватните донатори да ги плаќаат во фондот, што потоа, благодарение на заедничката моќ на пазарот, би можело да преговара за подобри услови со производителите на вакцини.
Купената вакцина потоа би се дистрибуирала така што секоја земја учесник може да вакцинира 20 проценти од популацијата.
Ковакс го ангажираше УНИЦЕФ, кој има искуство во кампањи за вакцинација, од мали сипаници до туберкулоза, да купи две милијарди дози и милијарда шприцеви до крајот на 2021 година и да ги достави до сиромашните земји.
ЕУ се обврза да донира пари за овие цели, како и Фондацијата Гејтс и владите на скоро сите индустриски развиени земји, со исклучок на САД за време на мандатот на Доналд Трамп.
Кина првично се двоумеше, но на крајот се приклучи на иницијативата.
Целта на иницијативата Ковакс е благородна, пишува „Шпигел“, но наведува дека останува да видиме дали може брзо да се спроведе.
Критичарите тврдат дека распоредот досега не е утврден и дека не се знае точно кои земји ќе примаат вакцини од Ковакс, по кој редослед или колку дози вакцини ќе примат и кога.
Еден висок оперативец во меѓународна невладина организација рече дека е многу веројатно дека производителите на вакцини прво ќе процесираат нарачки од големи клиенти пред да започнат да се занимаваат со посиромашните земји.
Германскиот неделник наведува дека веќе постојат знаци дека светот е поделен на блокови за вакцинација.
Индискиот фармацевтски претприемач Адар Пунавала верува дека вакцините засновани врз новата технологија mRNA ќе бидат примарно достапни за богатите индустриски развиени земји – не само поради бараниот начин на транспорт и складирање на ниски температури – туку и поради цената од 20 до 25 долари по доза.
AstraZeneca прави одличен бизнис во Латинска Америка и шест земји од регионот ќе снабдат вкупно 216 милиони дози вакцини во 2021 година.
Во исто време, левичарските влади во земји како Аргентина и Мексико се потпираат на руската влада и нивната вакцина Спутник V.
Интерес изразија и Белорусија и Узбекистан.
Според СЗО, во моментов нема билатерални договори меѓу африканските земји и производителите на вакцини.
Сепак, експертите за вакцинација за Шпигел изјавија дека индивидуалните понуди биле испратени до африканските влади и веројатно ќе бидат од производители во Кина, Русија и Индија.
Владите досега покажаа дека се подготвени да користат вакцини како награда за добро однесување, но и како средство за репресија.
Вакцините најверојатно ќе им бидат понудени на африканските влади по пониски цени, а за возврат ќе се бараат концесии, како што е полесен пристап до пазарот.
Кина, од друга страна, ја користи секоја можност да ја прошири својата зона на влијание.
Пекинг понуди заеми буквално за секоја латиноамериканска земја за купување кинески вакцини и вети дека ќе им даде приоритет на набавките за Африка и Филипини.
Како израз на благодарност, филипинскиот претседател Родриго Дутере неодамна рече: „Една добра работа во врска со Кина е што не мора да се молите. Лошото кај западните земји е што се се сведува на профит, профит, профит “.
Фактот дека пандемијата во моментов е под контрола во Кина и дека ризикот од инфекција таму е скоро нула значи дека кинеските фармацевтски компании Синофарм, Синовак и КанСино не можат да ја тестираат ефикасноста на вакцината во нивната земја.
Како резултат, тие потпишаа договори за тестирање и производство со повеќе од десет други држави. Вклучени се Бразил, Саудиска Арабија и Перу, како некои од најважните снабдувачи на суровини во Кина, како и земји кои имаат пријателски односи со Пекинг, како што се Србија и Пакистан, според „Шпигел“.
Канада, сепак, имаше сосема поинакво искуство со Пекинг. КанСино првично сакаше да ја спроведе третата фаза на клиничко тестирање на својата вакцина во таа земја, но тоа никогаш не се случи.
Вакцината се чуваше во кинеската царина шест недели се додека КанСино не го откаже тестирањето во Канада кон крајот на август.
Кинеските власти не објасниле зошто не ја пуштиле пратката.
Сепак, германскиот весник пишува дека можно објаснување е дека односите меѓу Кина и Канада одеднаш се влошија откако Канада, на барање на САД, го уапси финансискиот директор на Хуавеи Менк Ванжу во 2018 година, а Кина за возврат држеше двајца канадски државјани како заложници.
Сепак, и покрај ова, Канада обезбеди повеќе дози на вакцини по глава на жител од која било друга земја во светот.
Шпигел заклучува дека оваа епизода укажува на друг аспект, а тоа е дека вакцината може да се користи како награда за добро однесување, но и како средство за репресија.
Кој треба прво да се вакцинира?
Во теорија, секој во светот што сака да се вакцинира против ковид-19 треба да може да го стори тоа.
Сепак, во поголемиот дел од 2021 година, побарувачката за вакцини значително ќе го надмине снабдувањето, претставувајќи огромна дилема за владите, кои ќе треба да одлучат кој прв ќе се вакцинира, а кој ќе чека.
Порталот „Политико“ наведува дека веќе има бројни судири на мислења кога станува збор за владините планови за тоа кој ќе има приоритет во имунизацијата.
Дали чуварот на болницата е во поголем ризик од приградскиот педијатар?
Дали возачот на камион кој има голем ризик од ширење на вирусот треба да има предност пред 50-годишник со дијабетес?
„Целта е да се елиминира најголемиот ризик, бидејќи тоа носи најдобри резултати“, рече за Политко Том Кенион, поранешен директор на Центарот за глобално здравје, наведувајќи го примерот на возачи на камиони во Африка како клучен за ширењето на вирусот.
Се поставуваат сериозни прашања и за правичноста.
„Ние нема да постигнеме ништо ако здраво 20-годишно дете во Њу Џерси се вакцинира пред здравствен работник на линијата на фронтот во Судан“, рече Кејт Елдер од „Лекари без граници“.
Бидејќи вакцинацијата најверојатно ќе се случи надвор од болниците – потврдата дека примателот има одредена медицинска состојба во голема мера ќе се базира на бази на податоци или зборови, бидејќи не постои лесен начин специјалист да потврди хронична состојба.
Минатите кампањи за вакцинација покажаа дека постои висок ризик од мито и фаворизирање.
Еден канадски здравствен работник беше обвинет во 2009 година за тоа што им давал на познати хокеј играчи ран пристап до вакцините против Х1Н1.
Многу влади сè уште не го утврдиле прецизно планот за вакцинација, но истражувањето спроведено од порталот „Политико“ покажа дека приоритет ќе имаат главно здравствените работници и постарата популација.
Забрането превземање на содржината без претходно одобрение од редакцијата на БанкоМетар.мк