Посрамената основачка на „Теранос“ (Theranos), Елизабет Холмс (39) се пријавила на отслужување на 11-годишна затворска казна, јавуваат американските медиуми. Апелациониот суд пред две недели ја отфрли нејзината молба да се брани од слобода додека таа се обидува да ја поништи нејзината осуда за измамата со тест на крвта.

За потсетување, Холмс беше осудена на 11 години и три месеци затвор за измама на инвеститорите кои инвестирале во нејзиниот стартап за тестирање на крвта, чија вредност некогаш се проценуваше на 9 милијарди долари.

Таа беше осудена во јануари по три точки за измама по пат на интернет и една точка за заговор, откако поротата откри дека криминално ги измамила инвеститорите со лажно тврдење дека технологијата за тестирање на крвта на нејзината компанија може да дијагностицира различни болести откако земала примероци од само неколку капки крв.

Во последната пресуда, американскиот окружен судија Едвард Давила ѝ нареди на Холмс да плати 452 милиони долари како обештетување на жртвите. Тој препорача Холмс да ја отслужи казната во женски затвор во Брајан, Тексас, пишува Fox Business. Судот го прифати тој предлог.

Подемот и падот на милијардерката која го измами светот

Елизабет Холмс, најмладата милијардерка, беше воздигната од медиумите како една од успешните приказни на Силиконската долина, нарекувајќи ја женски Стив Џобс, но следеа обвинувањата за измама, поради кои вредноста на „Теранос“, каде таа е главен основач, падна од девет милијарди долари на многу помал износ, по што Холмс поднесе оставка и му ја препушти директорската позиција на Дејвид Тејлор, поранешниот генерален советник на компанијата.

Од почетокот во 2003 година, кога ја основаше фармацевтската компанија „Теранос“, преку врвот во 2014 година, кога Форбс ја прогласи за најмлада милијардерка, до последната есен, јавниот имиџ на Холмс претрпе трансформација од млада претприемачка надеж во подем во измамничка која ги злоупотребува своите вработени.

Од идејата што ја лансираше во ѕвездите, револуционерниот метод на вадење и анализа на крв, денес останаа само урнатини.

Пред само девет години таа беше на врвот на светот

Веќе во 2014 година, како што пишува Business Insider во својата статија за нејзиниот пад, Холмс беше на врвот на светот. Се чинеше дека ништо не може да застане на патот на една генијална млада жена која дошла до револуционерна идеја за скратување и подобрување на дијагностиката на болеста од примерокот на крв на пациентот.

Интересно е што првата адреса на нејзината компанија била иста како онаа на основачот на Фејсбук, Марк Цукерберг. Како и тој, таа го започна својот бизнис многу млада, на 19-годишна возраст, а на триесеттата веќе се приклучи на друштвото на најбогатите и најмоќните бизнисмени. Но, денес лабораториите и центрите за тестирање на нејзината компанија се затворени, а таа е обвинета за измама и прикривање.

Елизабет Холмс е родена на 3 февруари 1984 година во Вашингтон во добро ситуирано семејство, нејзината мајка Ноел работела во Конгресот, а нејзиниот татко Кристијан работел за владини агенции како УСАИД. Во детството, семејството се преселило од главниот град на САД во Хјустон. Легендите кои се испреплетеле околу нејзиниот живот, а кои самата ги измислила, велат дека на седумгодишна возраст се обидела да направи своја временска машина пополнувајќи ги тетратките со технички цртежи.

На девет години изјавила дека сака да биде милијардер кога ќе порасне. Истата година, таа наводно напишала во писмо до нејзиниот татко: „Сакам да откријам нешто ново во мојот живот, нешто што човештвото дури и не знае дека е можно“.

Од рана возраст, како што велат, била многу конкурентна, а доказ за тоа е детал од играта со нејзиниот помал брат и братучед. Кога ја играле познатата друштвена игра Монопол, Елизабет инсистирала да ја играат до крај, собирајќи куќи и хотели додека не победила. Ако случајно изгуби, таа ќе си заминела налутено.

За време на средното училиште развила исклучителна работна етика, често останувајќи будна до доцна за да учи. Таа лесно станала една од најдобрите студенти, а уште тогаш започнала сопствен бизнис продавајќи им софтвер на Кинезите. Потоа почнала да учи мандарински и била примена на летната програма на Универзитетот Стенфорд.

Сакала да студира медицина бидејќи еден од нејзините предци бил хирург, но рано открила дека се плаши од игли. Подоцна ќе каже како тоа влијаело врз неа да ја основа компанијата „Теранос“.

Таа дипломирала хемиски инженеринг на Стенфорд. Во бруцошката година добила стипендија од 3.000 долари за истражувачки проект. По првата година, таа го помина летото на практикантска работа во Институтот за геном во Сингапур. Таа доби стажирање делумно затоа што зборуваше мандарински.

Основањето на „Теранос“

Во својата втора година, таа му предложи на нејзиниот професор Ченинг Робертсон да основаат компанија. Со негов благослов, таа го основала Real-Time Cures, кои подоцна ги преименувала во „Теранос“. Тоа беше во април 2004 година, а веќе во декември доби инвестиција од 6 милиони долари.

Наскоро таа поднела патент за уред кој може да се носи што ќе ја мери крвта на пациентот и ќе дозира лекови. До следниот семестар, Холмс се откажала од Стенфорд и започнала со работа во подрумот на студентската куќа. До крајот на 2010 година достигна 92 милиони долари. Сепак, немаше конкретни показатели за нејзината работа во тоа време.

Најавена револуционерна технологија

Нејзиниот бизнис модел се засноваше на револуционерната идеја за тестирање крв со мала количина од врвот на прстот, за разлика од другите технологии кои бараат неколку ампули крв да се добијат од вената, односно на напреден уред за тестирање на крвта наречен Едисон. Таа рече дека ова тестирање ќе овозможи откривање на голем број болести, меѓу кои и ракот и висок холестерол.

И самата најави демократизација на здравството преку поширок пристап кон превентивното лекување. Во интервјуата таа рече дека создаваат технологија која може да дијагностицира стотици болести од една капка крв, која ќе спаси многу животи и ќе го промени светот.

Наскоро почнала да собира пари од познати инвеститори како „Оракл“, Лери Елисон и Тим Дрејпер, татко на пријател од детството, основач на познатата VC firm Draper Fisher Jurvetson. Дрејпер продолжи да ја брани и по обвинувањата за измама. Таа земала пари од инвеститорите под услов да не мора да открива како функционира технологијата на „Теранос“ и да го има последниот збор во одлучувањето.

Опсесијата со тајност се прошири на сите аспекти на компанијата до таа мера што тужеше тројца поранешни вработени за оддавање деловни тајни. Во првата деценија, таа ја изгради компанијата во тајност. И таа исто така беше опседната со безбедноста. Секој што би ги посетил просториите на компанијата морал да потпише договор и да се движи низ просториите во придружба на обезбедување, дури и до тоалетот.

Таа се угледа на Стив Џобс

Својата склоност кон тајност ја зеде од еден од нејзините идоли од Силиконската долина, Стив Џобс. Но не само тоа. Станала веган и како нејзиниот идол, никогаш не одела на одмор.

Дури и нејзиниот некарактеристичен длабок глас за жена се вели дека бил дел од внимателно изработената слика што таа ја создала за да се вклопи во деловниот свет во кој доминираат мажи. Таа беше шеф кој бараше, сакаше нејзините вработени да работат напорно како неа. Таа побара од нејзината секретарка да се грижи кога вработените доаѓаат во канцеларија и заминуваат од работа. За да ги поттикне луѓето да останат подолго на работа, таа почнала да нарачува вечери околу осум часот.

Што се однесува до приватниот живот, и тој бил врзан за фирмата што таа ја градела. Набргу откако го напуштила колеџот, таа почнала да се забавува со ЦОО-то Сани Балвани, дваесет години постар од неа, кого го запознала за време на летното училиште во Стенфорд кога тој и помогнал кога била малтретирана од други студенти. Иако немал искуство во медицинската наука, тој станал втор човек на компанијата, а наводно ги злоставувал вработените. Тој беше задолжен да ги спречи научниците и инженерите во „Теранос“ да разговараат меѓу себе за бизнис. Тие раскинаа во 2016 година кога Холмс го исфрли од компанијата.