Роден на село. Пораснав на нива. Ниту златна лажичка, ниту родители директори, ниту наследство. Во собата каде што ме одгледуваа се штавеа овци. Бевме сточари. И земјоделци.

Дома останавме со помалку од 500 денари. Еднаш додека мајка ми беше во болница, со татко ми одевме на планина да набереме огревно дрво за продавање. На денот пред да ни исплатат, броевме железни пари да си купиме леб и паштета. Тоа ни беше оброкот тој ден.

И јас и сестра ми се погодивме на факултет во иста година. Мајка ми се молеше по комшии да позајми сто евра да и прати на сестра ми за да плати интернат.

Кога татко ми имаше тешка операција од слепо црево, мене како средношколец ми паднаа сите обврски околу полето. Тоа лето морав сам да одам на нива, да наводнувам, да се погрижам за плевели, да прибирам реколта, да ја носам на пазар.

Пред да ја реновирам старата куќа на дедо ми каде што живеевме, таванот ни беше направен од трска. Напукано. Огромни дупки позади витрините каде пцовисуваа глувци. Олкави, ко мачки. Домаќините слаби, глувците дебели. Секое лето ко ќе удреше четириесет степени, немаше спиење до сабајле, не ради кафана је моја судбина, туку ради смрдеата и загреаниот таван. Ги гледав пукнатините и му се обраќав на таванот – Кога паѓаш бе? Вечерва? Утре вечер?

На сабајле ќе станев и ќе земев она ронкалото, пластичното нешто, за собирање ронки од подот. За да ги собирам ронките измет од глувците што таа вечер врвеле околу креветот. Машини за серење, стално го јадеа картонот што го пикав по дупките да не излегуваат. Па една сабајле се откова даската што го држи каучот, па побарав чекан да ја потзаковам. Па видов дека уствари ние немавме чекан. Па појдов надвор, зедов камен и со камен ги заковав шајките. Камења има многу.

Прозорите беа дрвени. На едниот рачката не му работеше, не се затвараше. Па го потпиравме или со камен или со лонец вода. Една вечер дувна невреме, го истурка прозорецот сосе лонец и го акна во ѕид. Парчиња стакло на подот и мокар тепих. Прозорот веќе го немаше. Наредното утро му залепив картон а врз картонот селотејп. Така остана следните неколку зими.

Наместо оџак од покривот излегуваше една астбестна цева. Цевата беше тенка и не многу висока. Ко ќе фатеше јужни ветар ни чадеше собата. Ни чадеше собата секое утро додека да се фати огнот. Учев во зачадени ѕидови. Или во накиснати, оти имаше скапани ќерамиди.

Грст пати ни ја исклучуваа струјата. Еднаш или двапати татко ми ги фати на дело и им се закани со камења ако не слегнат од бандерата. Дотичните не се откажуваа. Другиот ден идеа пак, знаеа кога отприлика одиме на нива, знаеа кога нема никој дома.

Два пати аплицираше за земјоделски кредит. Двапати нé одбија. Паметни се дотичните. Знаат дека не ни е толку кредитот за земјоделски намени колку за да ја прехраниме фамилијата.

На првата работа во Делхи бев платен 18,000 денари месечно. За време на монсуните за да стигнам до работното место морав да си ги земам обувките во раце и да засукам панталони до колена бидејќи улиците пред објектот беа поплавени. Водишта замешани со измет. Не кога-тогаш, туку секој ден.

Кога барав работа за време на факултет и после тоа, убавите црвени буржоазиски вработувања ми беа надвор од дофат. Можев само да почнам како продавач на Кирби правосмукалки од врата на врата. Моиве беа сиромашна а и горделива фамилија, врски ни за лек.

Гледав од страна како колеги и колешки стануваа пријатели со асистенти, со професори за да година покасно самите станат асистенти. Колку гламурозна во тоа време ми беше помислата да бидам асистент на факултет. И колку недостижна. Овие се градски. Овие знаат луѓе. Јас сум од село. Јас не знам никој.

Не сите беа толку светло црвени и привилегирани. Оние за нијанса помалку црвени, можда темно-црвени, како згурена крв, не стануваа асистенти на факултет но добиваа една од ново реновираните соби на интернатот Орде Чопела во Прилеп. Неколку другари се преселија во новиот дел уште во вториот семестар. Јас добив соба во новиот дел дури во четврта година. На таа црвена коса што ја носам ни толку не можев да зацрвенеам. Јас бев само провинциски џган. Ни згурено црвен не бев. Туку црн. Катран.

Овие беа за мене црвена буржоазија. Но поради некоја несфатлива причина не ги мразев. Не ги презирав. Само се прашував. И бев лубопитен. Зошто јас не можам да зборувам како нив? Зошто не сум харизматичен како нив? Зошто не сум убав како нив? Зошто моите родители не излегуваат од кабинетите на професорите како што излегуваат нивните? Како се станува асистент на факултет? А професор?

На лето ни снемуваше вода. Но сепак некои чешми имаа повеќе вода од другите. Дури и тука, на село некои беа поцрвени од другите. Во плевна имавме една црвена крава. Дури и она беше поцрвена од мене. Слабодушна беше кутрата, ја продадовме. На касап. Заради неухранетост. И ни требаа пари.

Ланската зима ни се урна таа плевна. Одбивам да најмам луѓе, да ги платам, да го расчистат просторот и да изградам нова. Нека стојат урнатините како музеј од старото, проклетото. Нека стојат за потсетник.

Што не е во ред со мене? Што чекаше та не се разви мојата класна свест? Каде беше Маркс?

И зошто јас осиромашено селско дете, со 9.43 просек на факултет не ги мразев богатите? И црвените, и убаво облечените, што со помал просек од мене станаа асистенти или се напикаа по банките?

И функционерите, и политичарите, и директорите на државни служби и шоферите на директорите и нивните жени, и нивните деца, и оние од рекламите, и оние што пијат кремасто кафе, и шмизларите од ПроКредит, и оние што купуваат Нутела?

Зошто не посакав да ги запалам?

Да ги обесам?

Да висат заедно?

Каде беше омразата?

Зошто не станав левичар?

Зошто не станав жртва?

Зошто не легнав и не обвинив се друго околу мене – богатите, системот, оние што летаат во вселената, што и да е?

Како ли ми успеа да напреднам, без врски, без тендери, без наследен бизнис, без НВО грантови, без партиска книшка, без буџетски примања, без професорска работа, без убаво лице, без голем патлак?

 

Пишува: Блаже Аризанов