Цената на лиценците за јаглерод во Европската унија скокна на рекордно високо ниво од повеќе од 90 евра по тон минатата недела, туркајќи ги економиите на заедницата побрзо да се префрлат на чисти горива како што се зелениот јаглерод и технологиите за декарбонизација.

Кредитните договори во системот за тргување со емисии на ЕУ нагло се зголемија, речиси двојно се зголемија од 50 евра за тон на крајот на јули на 90,75 долари во средината на неделата, пред да се повлечат на околу 80 евра за тон.

Според експертите во секторот, трицифрените проценки за европските јаглеродни кредити се целосно можни на краток рок, а цените на лиценците би можеле да достигнат најмалку 200 евра по тон во наредните години. Според нив, повисоките цитати стимулираат инвестиции во современи технологии: на пример, за зафаќање и складирање (CCS) на јаглерод диоксид и „зелен“ водород, кој се добива од користење на обновливи извори на енергија – сонце и ветер.

Според трговците со стоки, технологиите CCS се веќе достапни на пазарот по цени под 75 евра за тон, што е веќе поисплатливо од проценките за јаглеродниот кредит. И ако останат на сегашните или повисоките нивоа најмалку две или три години, сигурно ќе има реални инвестиции. Аналитичарите во секторот известуваат дека има многу опции – технолошки или оперативни начини за намалување на емисиите, кои чинат помалку од 90 евра за тон. Тие додаваат дека CCS и водородните технологии најверојатно ќе бидат достапни за помалку од 80 и 120 евра по тон, соодветно.

Растот на цената на дозволите во ЕУ, како и на заемите што се продаваат на паралелниот систем, се објаснуваат со неколку главни фактори.

Од една страна, тоа делумно се должи на цените на гасот, кои нагло се зголемија во последните недели. Недоволното снабдување со гас ги охрабрува производителите на енергија да се префрлат на поевтин, но позагаден јаглен, зголемувајќи ја побарувачката за дозволи за јаглерод.

Електричната енергија на јаглен во Франција, Германија, Шпанија и Обединетото Кралство достигна речиси 8 терават часови минатиот месец – највисока од ноември 2019 година, според Argus Media, компанија која ги следи цените на суровините. Во оваа вредност не се вклучени 9,6 терават-часови кои Германија ги произведе од согорувањето на лигнит – неквалитетен јаглен ископан во земјата.

Второ, порастот на цените на јаглеродот во ЕУ и на островот е поттикнат и од предбожиќната трговија, која има тенденција да трае подолго со подолги паузи помеѓу аукциите за дозволи, велат аналитичарите. Во исто време, Германија треба да затвори 4 гигавати нуклеарни централи оваа година, што веројатно ќе ја зголеми употребата на фосилни горива и побарувачката за јаглеродни кредити во ЕУ.

Третиот фактор е посветеноста на владите да ги намалат емисиите на стакленички гасови и компаниите ширум светот да го ограничат глобалното затоплување. Што го зголемува интересот на инвеститорите на овој пазар и, според индустриските аналитичари, ќе доведе до дополнително зголемување на цената на договорите за јаглеродни кредити.

Минатата недела, консултантите во секторот идентификуваа опции за купување дозволи по цени кои се движат од 80 до 100 евра за тон, за кои рекоа дека се „клучен двигател на порастот на цените на јаглеродот во ЕУ. Тие дефинитивно имаа влијание на пазарот бидејќи кога цените растат, банките мора да купуваат кредити за да ги покријат своите позиции.

Иако зголемените цени на јаглеродот привлекуваат инвестиции во зелениот водород и технологиите CCS, тие досега не успеаја да ја намалат побарувачката за фосилни горива.

Едноставната причина е што дури и со овие рекордни цени на јаглерод, сепак е попрофитабилно за енергетските компании да согоруваат јаглен отколку гас по тековни големопродажни цени во Европа од повеќе од 10 евра за мегават-час.

Според аналитичарите, судејќи според кривите на цените на природниот гас и јагленот, во 2023 година цените на дозволите за јаглерод ќе треба да бидат 105 евра по тон за да се направи синото гориво поконкурентно од јагленот. Со други зборови, пазарот сугерира дека треба да се согорува што повеќе јаглен не само денес, туку и во следните 24 месеци, што очигледно значи поголема побарувачка за јаглеродни кредити.

Во меѓувреме, Европската комисија треба да објави документ за отстранување на емисиите на јаглерод од воздухот на 14 декември.

Проектот, прочитан од новинарите на Ројтерс, планира да зароби 5 милиони тони јаглерод диоксид од атмосферата секоја година до 2030 година преку употреба на специјални технологии, како и да создаде систем за сертификација на ЕУ за отстранетите количини.

Крајната цел на заедницата е нула емисии до 2050 година, што значи елиминирање на повеќе од три милијарди тони јаглерод диоксид, кој моментално секоја година ја загадува атмосферата. Очигледно, во оваа позадина, планираните 5 милиони тони годишно се буквално симболични, но целта е да се стимулира употребата на технологии за зафаќање гас и долгорочно складирање во посебни складишта. Брисел, исто така, сака да ги охрабри земјоделците и сопствениците на земјиште да складираат повеќе јаглерод диоксид во дрвјата, почвата и мочуриштата.