Глобалните тензии ги убедија сите во земјата дека економски силна и обединета Европа е поважна од избалансиран буџет

Минатата среда, преговарачите за новата германска коалиција добија неочекувани вести со почетокот на дебатата за владината програма: Јенс Вајдман поднесе оставка од функцијата претседател на Бундесбанк, централната банка на Германија, наведувајќи лични причини за предвремено прекинување на неговиот осумгодишен мандат. Поранешниот економски советник на канцеларката Ангела Меркел, Вајдман ги застапуваше јастребските ставови за Управниот совет на Европската централна банка.

За разлика од некои поранешни германски централни банкари, тој не поднесе оставка со драматична изјава за несогласување. Но, неговото заминување го означува крајот на ерата во која грижите на Германија за државниот долг и инфлацијата доминираа во нејзините економски политики дома и во Европа. Назначувањето на нов шеф на Бундесбанката од страна на новата влада треба да ја одрази оваа промена без да го политизира процесот, изјави за Фајненшл Тајмс Кристијан Ондендал, главен економист во Центарот за европски реформи.

Наједноставното објаснување за променливите ставови на Германија е промената на генерациите. Економистите, кои доминираа во дебатата во Берлин за време на еврокризата, ѝ отстапија место на помлада група, дел од меѓународниот мејнстрим, наместо приврзана кон германската економска ортодоксија. Министрите, аналитичарите и коментаторите без сеќавање на 1970-тите, но со многу знаци на финансиска криза од 2008 година, сè повеќе ги обликуваат политичките дискусии во земјата.

Друга причина е ефектот на економската политика во последната деценија. Стравувањата од постојан пораст на долгот во Европа, широко поддржан од политиката на ЕЦБ за купување обврзници, не се остварија. Нивото на европскиот долг како дел од БДП се стабилизираше пред пандемијата, дури и во Италија, пред да порасне по неа. Германскиот јавен долг рапидно се намалуваше до 2019 година и се очекува да се врати на нивоата пред пандемијата до 2024 година.

Стравувањата од опаѓање на инфлацијата – уште една популарна тема меѓу коментаторите – се покажаа како комично погрешни. Далеку од тоа да дозволи цените да излезат од контрола, ЕЦБ со години не успева да ја подигне инфлацијата на 2% годишно. Кога реалноста не успеа да ги оправда стравовите на јастребите, тие продолжија да предупредуваат за ризиците за финансиската стабилност, за повторно да бидат разочарани. Германската јавност не ги разгледува овие бројки детално, се разбира, а камоли економијата зад нив. Но, конзервативците премногу често беа во улога на лажлив овчар и нивното влијание се намалува.

Што е најважно, бизнисот го крева својот глас за фискалните прашања. Сè позагрижен поради ниските јавни инвестиции во Германија, тој ги повика конзервативните партии да го напуштат фетишот за балансиран буџет – како што велат демохристијаните на Меркел – и да ја подобрат распаднатата германска инфраструктура, која му штети на бизнисот. Голем дел од јавноста, набљудувајќи ја страшната состојба на дигитализацијата во Германија за време на пандемијата, сè повеќе го дели овој став.

Потребни се и повеќе јавни инвестиции во борбата против климатските промени, тема која е во првите редови на германските грижи. Сега кога Врховниот суд на Германија наметнува климатски цели, нема простор за засолниште фискалните јастреби. Или идната влада ќе дејствува со зголемување на цените на јаглеродот и заострување на регулативата – што е во најмала рака политички тешко – или ќе ги зголеми субвенциите за приватни инвестиции за да им помогне на бизнисите и домаќинствата да ја направат зелената транзиција. Не е изненадувачки што конзервативците почнуваат да се приклонуваат кон поголема јавна поддршка за инвестиции.

Конечно, глобалните тензии ги убедија и политичарите и голем дел од германската јавност дека економски силна и обединета Европа е поважна од избалансиран буџет. Популистичките шокови од претседателствата на Доналд Трамп и Брегзит, додадени на агресијата на Кина и Русија, бараат од земјите на ЕУ да излезат од рецесијата доволно силни за да ги издржат економските уцени од странство. Наметнувањето мерки за штедење пред целосно закрепнување на економиите сега во Берлин се смета за грешка. И продажбата на европска инфраструктура на кинески компании – како што е грчкото пристаниште Пиреја – веќе не се смета за паметен начин за собирање средства за затворање на фискалните дупки.

Има добри шанси новата германска влада да го спроведе овој нов, внимателен фискален консензус без да дозволи прашањето да стане политичка поделба. Трите партии (социјалдемократите, либералите и зелените), кои најверојатно ќе ја делат власта, во голема мера се согласуваат за потребата од инвестиции и модернизација во следните четири години. Што се однесува до Европа, нацрт-коалицискиот договор наведува дека Германија мора да поттикне силно закрепнување од пандемијата – засновано на одржливи финансии – и да се погрижи инвестициите за климата да бидат доволно високи. Реформата на уставната должничка кочница или европските фискални договори е исклучена, но може да се очекува флексибилна примена на правилата.

Сегашниот скок на инфлацијата, иако привремен, ќе биде поголем предизвик за ЕЦБ. Конзервативните коментатори без сомнение ќе направат овации, иако инфлацијата е производ на пандемијата, а не на купувањето обврзници од страна на ЕЦБ, за што предупредуваат со години.

На Германија и треба силен лидер на Бундесбанката, подготвен да се обедини со јавноста за новиот монетарен консензус без да ја ризикува позицијата на банката како аполитички чувар на стабилноста кој ужива доверба. Ова би барало исклучување на оваа позиција од коалициските преговори и избор на модерен, консензуален кандидат. Германија го менува начинот на кој секогаш го прави: малку доцна и премногу претпазливо, но во вистинската насока. Новиот претседател на Бундесбанката мора да биде дел од оваа промена.