Градот Берлин има водство во растечките напори во светот за поддршка на станарите со ограничени финансиски можности.

Ако Рузбех Тахери успее да ја постигне својата цел, властите во Берлин ќе одземаат станови од големи сопственици на имот.

Застапникот на станарите и негови соработници планираат да започнат со собирање потписи за организирање на референдум за одземање од градот на сите имоти од приватни сопственици кои заработуваат огромен профит, и кои поседуваат над 3 илјади станови.

И тоа не е единственото предлог, насочен кон станбената индустрија во Берлин. Во јануари градоначалникот на градот Михаел Милер предложи купување на околу 50 илјади станови од приватни сопственици, а неговата Социјалдемократска партија сака замрзнување на кириите во следните пет години.

Берлин е на чело меѓу повеќе градови и држави во светот кои размислуваат за радикални политики, за да ги држат под контрола зголемените кирии на становите. Годините на зголемување на цените на кириите ги истоштија финансиски станарите и владите во целиот свет се под притисок да се направи нешто околу тоа.

Сега некои од нив одлучуваат дека промовирањето на домување не е доволно за одржување на пристапни цени во градовите и се стремат да ги ограничат можностите на приватните сопственици да ги зголемуваат кириите.

Неодамна шпанската влада усвои декрет за ограничување на цената на изнајмување на становите. Законодавците во Њујорк и Чикаго се стремат да воведат или зајакнат контрола на кириите.

Ниту еден друг град, сепак не стигнува толку далеку колку Берлин.

Ако кампањата на Тахери “отуѓи го Deutsche Wohnen”, по името на голем сопственик на станови, звучи како левичарски шуплив сон, јавните анкети покажаа нешто друго. Според анкетата на Forsa Institute, објавена во февруари, 44% од жителите на Берлин како целина ја поддржуваат мерката, а 39% се против неа. “Левица”, една од трите партии во коалициската влада во градот, која ја поддржува, а зелените сеуште не се одлучиле.

Предлогот се базира на член 15 од Уставот на Германија, кој им овозможува на владата да социјализира терени (да ги предаде на располагање на целото општество – м.з.) за да станат поатрактивни за јавна употреба. Сопствениците на имот ќе бидат компензирани, но прашање е дали ова треба да се случи со пазарни вредности.

Мерката сè уште е далеку од реалност. Прво, Тахери мора да собере повеќе од 170.000 потписи за да го направи референдумот можен. Дури и ако гласачите ја одобрат мерката за време на гласањето, тоа нема да биде правно обврзувачко. Лоби групите на индустријата тврдат дека, и покрај членот 15, отуѓувањето ќе биде прекршување на провинциските и федералните закони и речиси сигурно ќе биде блокирано. Како градот, кој има ограничена ликвидност, ќе пронајде милијарди за да ги надомести сопствениците на имот, исто така, не е јасно.

Но синдикатите се загрижени дека дури гласањето и да пропадне, тоа ќе ја зголеми јавната поддршка за левицата, ќе ги подложи на притисок политичарите и ќе го зајакне уште повеќе расположението против сопствениците на имот. Минатата недела неколку автомобили, сопственост на Deutsche Wohnen, беа запалени, а полицијата го истражува нападот како можно злосторство со политички побуди.

“Една од целите на иницијативата е да ги истера инвеститорите и да се создаде нешто отровно, таа успеа и тоа е многу лошо за Германија и Берлин”, вели Мануела Дамианакис, портпаролка на Deutsche Wohnen. Според неа, со отфрлање на приватни инвеститори, иницијативата ќе го отежне градењето на потребните станови.

Тахери тврди дека иако референдумот нема правна сила за општината, на градот ќе му биде тешко да го игнорира тој факт. Тој истакна дека по започнувањето на неговата иницијатива градоначалникот на Берлин му понудил на градот да откупи 50.000 единици на станови. “Во другите германски градови, луѓето ја следат нашата кампања и велат дека” во последно време е радикална одлука “, додава Тахери. “Бидејќи го доживуваме радикализмот на слободниот пазар со години, сега треба да преземеме радикални контрамерки”, забележува тој.

Кризата за домување во Берлин е релативно нова. Откако стана главен град на обединета Германија во 1990 година, градот остана посиромашен и подостапен од другите германски градови како Хамбург, Минхен и Франкфурт.

“Пред десет години празните станови беа проблемот во Берлин”, вели Јулијан Задо, заменик претседател на социјалдемократите во Берлин и еден од луѓето зад предлогот за петгодишно замрзнување на кириите. Во 2004 година, градот продал над 65.000 државни станови на приватни инвеститори.

Во последните десет години кириите речиси се интензивираа, бидејќи познатиот ноќен живот и културната сцена во градот привлекоа повеќе млади професионалци од цела Европа. Во 2015 година, сојузната влада во Германија воведе мерка што ја ограничува можната брзина на раст на наемнината во големите градови. Во исто време Берлин започна да купува повеќе станови за изнајмување од приватни сопственици – помалку од предлогот на Милер, врз основа на закон, кој дава право на градот на прво одбивање при продажба на имот во населби, изложени на опасност да станат премногу скапи .

Но критичарите велат дека оваа и други мерки не помогнаа особено за одржување на пристапни цени на становите во градот, каде што над 80% од становите се изнајмуваат. Само во второто полугодие на минатата година кириите во Берлин се зголемиле за 9%, покажуваат податоците на консултантската компанија JLL, иако градот се уште е далеку поевтин од Лондон или Париз.

Јоана Кусек, специјалист за урбани студии во Кембриџ Универзитетот, тврди дека ако предлогот од Тахери  за референдум успее, тој може да стане пример за другите градови во Европа да следат поагресивна политика за заштита на станарите. Според неа, важно е дека повеќето радикални аспирации за одржување на ниски кирии “доаѓаат од моќниот центар на Европската унија”.